پژوهشهای میان رشته ای ادبی
ساره ملکی؛ فهیمه پهلوان
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1404
چکیده
موضوع این پژوهش، تجلّی جناس بصری در طراحی پوستر است. در این پژوهش، ابتدا آرایه جناس و انواع آن معرفی سپس جناس بصری و چگونگی کاربرد آن در طراحی پوستر بررسی شدند. جامعه هدف در این تحقیق، پوسترهای اجتماعی طراحی شده با موضوع بیماری ایدز در کشورآمریکا است که در سالهای 2008 و 2009 طراحی شده و طراحان جناس را دستمایه اصلی برای خلق اثرشان قرار داده‌اند. ...
بیشتر
موضوع این پژوهش، تجلّی جناس بصری در طراحی پوستر است. در این پژوهش، ابتدا آرایه جناس و انواع آن معرفی سپس جناس بصری و چگونگی کاربرد آن در طراحی پوستر بررسی شدند. جامعه هدف در این تحقیق، پوسترهای اجتماعی طراحی شده با موضوع بیماری ایدز در کشورآمریکا است که در سالهای 2008 و 2009 طراحی شده و طراحان جناس را دستمایه اصلی برای خلق اثرشان قرار داده‌اند. از این میان، تعداد دو پوستر که دارای بیشترین متغیرهای مورد بحث در تحقیق بودند، به‌عنوان جامعه نمونه، مورد بررسی قرار گرفتند. هدف از این تحقیق مطالعه تطبیقی آرایه جناس در کلام و چگونگی تجلّی آن در طراحی پوستر است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و روش آن از منظر داده‌های تحقیق از نوع کیفی است. بدین معنا که ابتدا متغیرهای مورد نظر در پوسترهای جامعه نمونه، که از طریق مراجعه به منابع الکترونیک جمع‌آوری شدند، با استفاده از روش مشاهده، کدگذاری و از نمونه‌ها مستخرج سپس در قالب چهار دسته پیامهای تجسمی، شمایلی، زبانی و نیز کاربرد جناس بصری، بررسی شدند. به‌طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد همانطور که جناس در کلام نوعی خلاصه‌نویسی محسوب میشود و باعث زیبایی و تأثیرگذاری کلام میشود، جناس بصری نیز میتواند به‌عنوان یکی از بهترین راه‌های خلّاقانه حل مسائل طراحی‌گرافیک، به طراحان کمک کند تا بیشترین مفاهیم را با کمترین عناصر بصری ارائه دهند و از این رهگذر به مخاطب کمک کنند تا پیام اثر را بهتر به ذهن بسپارد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
محمد هاشمی
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1404
چکیده
این مقاله قصد دارد با استفاده از نشانه شناسی بوم شناسانه داستان کوتاه سگ ولگرد، اثر صادق هدایت را مورد مطالعه قرار دهد. داستان کوتاه سگ ولگرد از دیدگاه سگی روایت می شود که به تدریج از مادر، برادر و صاحبش جدا می افتد و سپس از سوی همه ی انسان های دیگر، آن قدر آزار می بیند که سرانجام به خستگی و ملالی نزدیک به مرگ دچار می شود. پرسش مقاله ی ...
بیشتر
این مقاله قصد دارد با استفاده از نشانه شناسی بوم شناسانه داستان کوتاه سگ ولگرد، اثر صادق هدایت را مورد مطالعه قرار دهد. داستان کوتاه سگ ولگرد از دیدگاه سگی روایت می شود که به تدریج از مادر، برادر و صاحبش جدا می افتد و سپس از سوی همه ی انسان های دیگر، آن قدر آزار می بیند که سرانجام به خستگی و ملالی نزدیک به مرگ دچار می شود. پرسش مقاله ی حاضر این است که بر اساس دیدگاه نشانه شناسی بوم شناختی مبتنی بر آرای پیرس، چگونه رابطه ی میان سگ و محیط زیستش، نشانه ای میشود. در این مقاله سعی بر آن است که نشان داده شود با شکل گیری تفسیری که طی آن، سگ در جایگاه انسانی می نشیند، چگونه سگ از محیطی امن و آرام و باثبات دور شده و به محیطی ناامن و پرخطر می افتد. انسانی که پس از جدا شدن از آن محیط امن و آرام، ناگزیر به انزوا از جامعه ای تن می دهد که نمی تواند همرنگ آن شود و بنابراین، همواره از جامعه آسیب می بیند. براساس نتیجه ای که این تحقیق به دست می آورد، با فرایند معناسازی بوم شناختی، فعل و انفعال سگ با محیط زیستش در داستان سگ ولگرد از یک ارتباط بی واسطه ی دوتایی فراتر می رود و تبدیل به ارتباط سه گانه ی نشانه ای می شود که ریشه در مثلث نشانگی مورد نظر پیرس دارد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
سعیده طاهری رستمی؛ ماندانا منگلی؛ سهیلا موسوی سیرجانی
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1404
چکیده
مقالۀ حاضر به بررسی صفات رفتاری شخصیت‌ها در رمان پاییز فصل آخرسال استاز نسیم مرعشی(تولد1363 ش.) براساس نظریۀ صفات از دیدگاه ریموند کتل (1905-1998م.) می‌پردازد. شخصیت‌های اصلی رمان ِ مذکور، سه زن به اسامی لیلا، روجا و شبانه دارای صفات رفتاری هستند که درگیرمهاجرت، روابط خانوادگی، عاطفی و شغلی هستند. یکی از دیدگاه‌ها دربارة شخصیت را می‌توان ...
بیشتر
مقالۀ حاضر به بررسی صفات رفتاری شخصیت‌ها در رمان پاییز فصل آخرسال استاز نسیم مرعشی(تولد1363 ش.) براساس نظریۀ صفات از دیدگاه ریموند کتل (1905-1998م.) می‌پردازد. شخصیت‌های اصلی رمان ِ مذکور، سه زن به اسامی لیلا، روجا و شبانه دارای صفات رفتاری هستند که درگیرمهاجرت، روابط خانوادگی، عاطفی و شغلی هستند. یکی از دیدگاه‌ها دربارة شخصیت را می‌توان نظریۀ صفات ریموندکتل دانست این نظریه سعی دارد تا صفات فرد را که ناشی از رفتار اوست، وصف کند. از دید ریموندکتل، صفات یک ساختار روانی است که از مشاهده رفتار خاص انسان استنباط میشود. در شخصیتِ آدمی، صفات صوری، آشکار و ظاهری‌اند و دوام آنها بسیار کم است و صفات عمقی بادوام بوده و از نظر کتل اهمیت بیشتری دارند. ریموندکتل شانزده عامل را در مورد صفات شخصیتی ارائه می‌دهد که سیزده عامل آن در رمان مورد بحث دیده میشود. مقالۀ حاضر به روش توصیفی-تحلیلی می‌کوشدتا به این سوال اصلی پاسخ دهد براساس نظریۀ کتل، چه نوع شخصیت‌هایی در رمان یادشده به‌کاررفته و بیشترین تیپ شخصیت کدام است و چرا؟ براساس نتایج تحقیق، بیشترین تیپ شخصیت در داستان پاییز فصل آخر سال است، براساس نظریات تیپ شخصیتی ریموند کتل، شخصیت مضطرب و پریشان است که در روایت زندگی شخصیتِ مادر شبانه نمود بیشتری دارد. وی به دلایل مشکلات اجتماعی، کار بیرون از منزل و مراقبت از فرزند عقب ماندۀ ذهنی مضطرب و پریشان است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
زهرا علیدوستی شهرکی؛ سجاد نحفی بهزادی؛ ابراهیم ظاهری عبدوند
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1404
چکیده
کتاب‌های تصویری با انتقال مفاهیم از طریق تصویر، نقش مهمی در تعلیم و تربیت و همچنین شکل‌گیری و رشد ابعاد ذهنی و اطلاعات مخاطب کودک و نوجوان از شخصیت، محتوا، فضا و حال و هوای داستان دارند. یکی از کارکردهای مهم تصویر، انتقال فضا، لحن و محتوای داستان‌های کهن برای مخاطب کودک و نوجوان است. شاهنامه فردوسی یکی از متونی است که برای نوجوانان ...
بیشتر
کتاب‌های تصویری با انتقال مفاهیم از طریق تصویر، نقش مهمی در تعلیم و تربیت و همچنین شکل‌گیری و رشد ابعاد ذهنی و اطلاعات مخاطب کودک و نوجوان از شخصیت، محتوا، فضا و حال و هوای داستان دارند. یکی از کارکردهای مهم تصویر، انتقال فضا، لحن و محتوای داستان‌های کهن برای مخاطب کودک و نوجوان است. شاهنامه فردوسی یکی از متونی است که برای نوجوانان بازنویسی شده است. استفاده از عنصر تصویر در بازنویسی این اثر گران سنگ، مخاطب را در شناخت قهرمانان، اسطوره‌های ملی و فضای حماسی داستان آشنا می‌کند. هدف این جستار، بررسی و تحلیل تصاویر داستان‌های بازنویسی شده شاهنامه براساس مولفه-های متن و تصویر پری نودلمن است. نودلمن شش مولفه برای تصویرپردازی داستان پیشنهاد می‌دهد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به دنیال پاسخ گویی به این سوالات است که تصاویر داستان‌های بازنویسی شده تا چه اندازه با مولفه‌های شش گانه نودلمن درباره تصویر مطابقت دارد؟ 2. کدام مولفه از موارد شش گانه نودلمن در تصاویر داستان‌های بازنویسی شده دیده میشود؟ 3. تصاویر بازنویسی شده کدام روایت (صالحی یا فتاحی) با مولفه‌های شش گانه مطابقت بیشتری دارند؟. نتایج نشان داد که تصاویر داستان های بازنویسی شده (به روایت صالحی و فتاحی) بیشتر با مولفه‌های اول (ابتدایی‌ترین ارتباط میان متن و تصویر) و دوم (تصویر صرفاً معادل دیداری واژگان را عرضه می‌کند) نظریه نودلمن مطابقت دارند. مولفه سوم که مهم‌ترین مولفه از نظر تصویرپردازی است، در هیچ کدام از تصاویر داستان‌های بررسی شده، دیده نشد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
منوچهر جوکار؛ قدرت اله ضرونی؛ سارا بهاروند
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1404
چکیده
دنیای رمان، دنیای بازتاب جوانب مختلف زندگی فردی و جمعی انسان است. نویسندگان در این عرصه اغلب به تجسم مفاهیم اجتماعی و سیاسی می‌پردازند. خوانش برساخت‌گرایانۀ متون داستانی به رویکردی ادبی و تحلیلی اشاره دارد که در آن، متن داستانی به عنوان یک ساختار پویا و پر لایه در نظر گرفته میشود. این رویکرد به نحوۀ ساختار دهی عناصر داستان، شخصیت‌ها، ...
بیشتر
دنیای رمان، دنیای بازتاب جوانب مختلف زندگی فردی و جمعی انسان است. نویسندگان در این عرصه اغلب به تجسم مفاهیم اجتماعی و سیاسی می‌پردازند. خوانش برساخت‌گرایانۀ متون داستانی به رویکردی ادبی و تحلیلی اشاره دارد که در آن، متن داستانی به عنوان یک ساختار پویا و پر لایه در نظر گرفته میشود. این رویکرد به نحوۀ ساختار دهی عناصر داستان، شخصیت‌ها، زمینه و رویدادها با تأکید بر تأثیر آنها بر درک و تفسیر مخاطبان متمرکز است. در خوانش برساخت‌گرایانه، متن به عنوان یک ترکیب یگانه از عناصر ساختاری در نظر گرفته میشود و هر یک از این عناصر تأثیرگذار بر معنا و ارتباطات داستان هستند. یکی از رمان‌های برجستۀ فارسی، رمان سووشون سیمین دانشور است که با گستره و عمقی که در توصیف رخدادها و شخصیت‌ها دارد، گزینۀ مناسبی برای تحلیل و بررسی از منظر برساخت‌گرایی اجتماعی است. هدف از نگارش این مقاله، بررسی و تحلیل ارتباطات سیاسی و اجتماعی در این رمان، براساس رویکرد برساخت‌گرایی اجتماعی است و در آن تلاش شده است با خوانشی برساخت‌گرایانه به لایه‌های زیرین اثر نزدیک شویم. بدین منظور نخست نحوۀ نگرش دانشور را به عنوان یک نویسندۀ برجسته در مورد واقعیت و با خوانشِ برساخت‌گرایانه مشخص می‌کنیم؛ سپس روشن می‌سازیم او چگونه از مسائل اجتماعی در رمان سووشون بهره برده است. دستاوردهای این پژوهش نشان می‌دهد که رخدادهای سیاسی و اجتماعی در رمان سووشون، به‌عنوان برآیندهایی از واقعیت‌های اجتماعی و سیاسی در جامعه، گاه برساختة نویسنده‌اند و به هر حال تأثیر قابل‌توجهی بر شخصیت‌های داستان و کُنش داستانی آنها دارند.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
وحید سجادی فر؛ موسی پرنیان؛ حمید رضا شعیری
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1404
چکیده
در این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی و متأثر از رویکرد نشانه- معناشناسی در روایت‌های کلاسیک است، کوشش شده است با بررسی 661 سوژه حاضر در مجموعه قصّه‌های عامیانۀ ایرانی که شامل 201 قصّۀ گردآوری شده به کوشش سیدابوالقاسم انجوی شیرازی در مجموعۀ چهار جلدی است، گونه‌های احساس نقصانِ سوژه نسبت به ابژه مطالعه شود و همچنین نمود گونه‌ای ابژهها ...
بیشتر
در این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی و متأثر از رویکرد نشانه- معناشناسی در روایت‌های کلاسیک است، کوشش شده است با بررسی 661 سوژه حاضر در مجموعه قصّه‌های عامیانۀ ایرانی که شامل 201 قصّۀ گردآوری شده به کوشش سیدابوالقاسم انجوی شیرازی در مجموعۀ چهار جلدی است، گونه‌های احساس نقصانِ سوژه نسبت به ابژه مطالعه شود و همچنین نمود گونه‌ای ابژهها در این قصّهها واکاوی شود؛ یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که سوژهها که در این قصّهها دارای پنج طبقۀ عادی یا رعیت- سوژه، متوسط، خاص یا حاکم- سوژه، افسانهای و اسطوره‌ای هستند، نسبت به ابژهها دو گونه نقصان ایجابی (باید باشد)، سلبی (باید دوباره باشد) و یک احساس خطر نقصان سلبی (نباید از دست برود) را تجربه کردهاند که در این بین نقصان ایجابی بیشترین فراوانی را داشته است و همچنین ابژهها در این قصّهها، در چهار دستۀ ابژههای انتزاعی، ابژههای بیجان، ابژههای صرفاً جاندار، ابژههای جاندار عاقل نمود یافتهاند که ابژههای انتزاعی بیشترین بسامد را داشتهاند.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
سمیه السادات طباطبائی
چکیده
از آن زمان که در ادبیات مردمی به چشم رشته‌ای دانشگاهی نگریسته شد دیری نمی‌گذرد و از همان اوان پژوهندگان این شاخه بر آن بوده و هستند که افسانه‌ها را روشمند بررسند. پیتر جیلت از جمله کسانی است که الگوی خود را برای خوانشی آکادمیک از افسانه‌های شگفت پیش می‌نهد. الگوی پیشنهادی او دو سویه دارد: متنی (ساختی) و بافتی. سویۀ متنی آن پنج کارکرد ...
بیشتر
از آن زمان که در ادبیات مردمی به چشم رشته‌ای دانشگاهی نگریسته شد دیری نمی‌گذرد و از همان اوان پژوهندگان این شاخه بر آن بوده و هستند که افسانه‌ها را روشمند بررسند. پیتر جیلت از جمله کسانی است که الگوی خود را برای خوانشی آکادمیک از افسانه‌های شگفت پیش می‌نهد. الگوی پیشنهادی او دو سویه دارد: متنی (ساختی) و بافتی. سویۀ متنی آن پنج کارکرد را در ساختار مشترک قصه‌های شگفت میشناساند: موقعیت نخستین، تعامل با یاریگر، تعامل با شهبانو؛ تعامل با دشمن و بازگشت قهرمان. سویۀ بافتی الگو پیوند تنگاتنگ میان افسانۀ شگفت و آیین تشرف بلوغ را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که راز ساختار مشترک قصه‌های شگفت پیوندشان با آیین گذار است. جیلت مدعی است که الگوی پیشنهادیاش برای تمام قصه‌های شگفت جهان کاربرد دارد. پژوهش پیشرو در پی آزمودن این ادعا پنج افسانۀ ایرانی و پنج افسانۀ عربی را برگزیده و متن و فرامتنشان را بر شالودۀ الگوی جیلت میکاود. این کاوش نشان می‌دهد که الگوی جیلت در خوانش افسانه‌های ایرانی و عربی کارآست و می‌توان از آن برای شناخت ژرفتر افسانه‌های این دو قلمرو زبانی بهره جست.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
محمد دانشگر؛ رضا چهرقانی
چکیده
ترامتنیت از مهم‌ترین رویکردها در مطالعات علوم انسانی و نقد ادبی است که به تأثیرات و ارتباطات متون می‌پردازد و روابط هم‌حضوری و برگرفتگی آثار ادبی را مطالعه و بررسی می‌کند. براساس نظریة ترامتنیت، هیچ متنی بدون وام‌گیری از متن‌های پیشین خلق نمی‌شود. این دوگونه متن که به ترتیب پیش‌متن و بیش‌متن نامیده میشود، روابط گوناگون ترامتنی ...
بیشتر
ترامتنیت از مهم‌ترین رویکردها در مطالعات علوم انسانی و نقد ادبی است که به تأثیرات و ارتباطات متون می‌پردازد و روابط هم‌حضوری و برگرفتگی آثار ادبی را مطالعه و بررسی می‌کند. براساس نظریة ترامتنیت، هیچ متنی بدون وام‌گیری از متن‌های پیشین خلق نمی‌شود. این دوگونه متن که به ترتیب پیش‌متن و بیش‌متن نامیده میشود، روابط گوناگون ترامتنی دارد. به بیانی بهتر، همه عناصر پیش‌متن میتواند در بیش‌متن دست‌خوش تغییر و دگرگونی شود، تا متن‌هایی تازه از دل آنها پدیدار گردد. به همین دلیل، پژوهش حاضر بر اساس نظریة ترامتنیت ژرار ژنت، با تکیه بر داده‌های آماری به گونۀ توصیفی- تحلیلی، کیفیت و کمیت تأثیرپذیری رازق فانی از شاعران پیشین را بررسی و تحلیل می‌کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که فانی قالب‌های غزل، مثنوی، قصیده، مخمس و غزل‌مثنوی، و درونمایه‌های عاشقانه، اجتماعی، انتقادی، پایداری، تعلیمی و عرفانی را بر اساس گونه‌های روابط بینامتنیت، پیرامتنیت و سرمتنیت، با توجه به اشعار ابوسلیک گرگانی، رودکی، فردوسی، مولوی، حافظ، بیدل، مشتاق اصفهانی، یغمای‌جندقی، شاطرعباس صبوحی، سیداسماعیل بلخی و سیمین بهبهانی خلق کرده‌است. از این میان، فانی بیشترین توجه را به اشعار مولوی و حافظ داشته و به گونۀ نظام‌مند براساس رابطه‌های سرمتنیت، پیرامتنیت و بینامتنیت از اشعار مولوی و حافظ تأثیر پذیرفته‌است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
حمزه عالمی چراغعلی
چکیده
ایده «بازگشت به خویشتن» به‌عنوان مؤلفه‌ایی مهم و تأثیرگذار در انقلاب اسلامی ایران بر فرض برافراشتن «خود» و عاملیّت انسانی (سوبژکتویته)، امکان‌پذیر است و بر این اساس این سؤال مطرح است که آیا اندیشه و آثار جلال آل احمد، به‌عنوان یکی از منادیان اصلی این ایده، امکان ظهور سوبژکتویته‌ی ایرانی را فراهم می‌کنند؟ این سؤالی ...
بیشتر
ایده «بازگشت به خویشتن» به‌عنوان مؤلفه‌ایی مهم و تأثیرگذار در انقلاب اسلامی ایران بر فرض برافراشتن «خود» و عاملیّت انسانی (سوبژکتویته)، امکان‌پذیر است و بر این اساس این سؤال مطرح است که آیا اندیشه و آثار جلال آل احمد، به‌عنوان یکی از منادیان اصلی این ایده، امکان ظهور سوبژکتویته‌ی ایرانی را فراهم می‌کنند؟ این سؤالی است که پژوهش حاضر با خوانش تمامی متون آل احمد و با نگاه به تحولات سیاسی-اجتماعی آن زمان بررسی کرده است. در این پژوهش با بهره‌گرفتن از مقدمات نظری سوبژکتیویسم و نیز مفهوم بازنمایی که میان ابراز هویت فردی و سوبژکتیویسم با ادبیات ارتباط برقرار می‌کند به جستجوی هویّت خود و سوژگی در آثار آل‌احمد پرداخته شد و بازنمایی «خود» و جهان واقع یا «وانمایی» و حرکت به سوی حادّواقعیّت –بر مبنای اندیشه‌های بودریار- به‌عنوان مبنای طرح یا طرد بازگشت به‌خویشتن در آثار آل‌احمد مطالعه گردید. نتیجه نهایی بیانگر این است که ظهور اندیشه بازگشت‌به‌خویشتن در آثار جلال آل احمد، بیشتر در قالب اعتراض به وضع موجود است و این موضوع از ریشه‌های عمیق نفی «خود» برخوردار است. «خود» که مبنای ظهور سوبژکتیویسم و مواجهه فعّال با جهان خارج است، در آثار آل‌احمد از هر سو فرو می‌پاشد و منحل میشود. آل احمد اجازه نمی‌دهد سوژه‌گی پا بگیرد. او همواره به‌دنبال نفی خود (سوژه) و قرار دادن آن در سایه‌ای از ابهام است. چنین هویّتی از «خود» سبب میشود او از بازنمایی جهان واقع به آستانه‌ی وانمایی و حادّواقعیّت سوق یابد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
سارا چالاک
چکیده
گروتسک، نوعی نگاه به هستی است. این اندیشه، درواقع برگرفته از نقاشی‌های کهن غارهای باستانی در ایتالیاست که آمیزه‌ای از انسان، گیاه و حیوان را به شکلی درهم و پیچیده نشان می‌داد. بعدها این سبک به هنر و ادبیات رسوخ کرد و پایه‌گذار شیوه‌ای نو و منحصر به فرد در آثار ادبی شد. اغراق، هنجارگریزی، استهزا، زبان توهین‌آمیز و بدن‌مندی از نشانه‌های ...
بیشتر
گروتسک، نوعی نگاه به هستی است. این اندیشه، درواقع برگرفته از نقاشی‌های کهن غارهای باستانی در ایتالیاست که آمیزه‌ای از انسان، گیاه و حیوان را به شکلی درهم و پیچیده نشان می‌داد. بعدها این سبک به هنر و ادبیات رسوخ کرد و پایه‌گذار شیوه‌ای نو و منحصر به فرد در آثار ادبی شد. اغراق، هنجارگریزی، استهزا، زبان توهین‌آمیز و بدن‌مندی از نشانه‌های این سبک ادبی است. شیوه‌ای که نویسندة رمان «اعترافات هولناک لاک‌پشت مُرده» به‌شکلی ویژه از آن در نگارش اثرش بهره جسته است. در این رمان هراس‌آورترین و تلخ‌ترین پیشامدهای زندگی با طنزی گزنده و زبانی رکیک روایت میشود. شیوه‌ای که با آمیختن صحنههای گوناگونِ مرگ، غذا خوردن و خواهش‌های تنانه، در جای‌جای رمان جلوه‌ای بارز از سبک گروتسک را پدید آورده است. در این نوشتار تلاش شده است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن تحلیل عناصر گروتسک و چگونگی تأثیرپذیری نویسنده از این عناصر، به بررسی خاستگاه‌های گرایش راوی رمان به استفاده از زبان و مؤلفه‌های گروتسکی پرداخته شود. یکی از اهداف مهم پژوهش این است از بیان صرف عناصر گروتسک فراتر رفته و این مؤلفه‌ها در راستای تحلیل روان شخصیت راوی به کار گرفته شود. فرآیندی که نتیجة آن رسیدن به مواردی همچون ترس از مرگ، اضطرابها و روان‌ضربه‌های طول زندگی، به‌عنوان محرک اصلی برای گزینش سبک زندگی گروتسکی از سوی راوی است. حاصل این پژوهش تأثیر بُعد ناخودآگاه ذهن شخصیت داستان را بر شکل‌گیری ذهن و زبان گروتسکی آشکار می‌سازد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
فهیمه شکیبا؛ حامد مولایی کوهبنانی؛ فاطمه محمدی رفسنجانی پور
چکیده
رده‌شناسی زبان با درنظر گرفتن شباهت و تفاوت میان زبان‌ها در پی تعیین رده‌های زبانی است. در رده‌شناسیِ تاریخی، با استناد به نظریه‌ها و جهانی‌های ردهشناختی، ردۀ زبانی هر زبان در دوره‌های تاریخی بررسی میشود. در پژوهش حاضر با مدنظر قراردادن مؤلفۀ یک نظریۀ سوی انشعاب درایر (1992)، کاربرد نوع حروف‌اضافه در متن فارسی‌میانۀ کارنامۀ ...
بیشتر
رده‌شناسی زبان با درنظر گرفتن شباهت و تفاوت میان زبان‌ها در پی تعیین رده‌های زبانی است. در رده‌شناسیِ تاریخی، با استناد به نظریه‌ها و جهانی‌های ردهشناختی، ردۀ زبانی هر زبان در دوره‌های تاریخی بررسی میشود. در پژوهش حاضر با مدنظر قراردادن مؤلفۀ یک نظریۀ سوی انشعاب درایر (1992)، کاربرد نوع حروف‌اضافه در متن فارسی‌میانۀ کارنامۀ اردشیر بابکان و متن فارسی‌نو آخرین سفر زرتشت بررسی شده و تحلیلی آماری از کاربرد این مؤلفه داده شده؛ همچنین، شواهدی برای بررسی بیشتر فرضیۀ 34 دبیرمقدم (1392) و سایر آثارِ مدعیِ تغییر ردۀ فارسی ارائه شده است. بهعلاوه، سعی شده به این پرسش پاسخ داده شود که چرا فارسی در در دو دورۀ میانه و نو، به‌طور یکپارچه، زبانی هستهآغازی یا هستهپایانی نبوده و زبانی است با ویژگی‌های ردهشناختی بینابین که هر دو شقّ این مؤلفه را دارد. یافتهها نشان می‌دهد گرچه به‌طور کلی، تمایل غالب هر دو اثر به کاربرد پیشاضافه است، شمار کمیِّ پساضافهها در فارسی‌میانه بیشتر از فارسی‌نو است که تمایل غالب آن به زبانهای vo را نیز تأیید می‌کند. این نتیجهگیری نشان می‌دهد زبان فارسی در مرحلۀ تغییر رده نبوده و صرفاً مسیری مشابه فارسی‌میانه را طی کرده است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
معصومه میرناصری؛ رحمان ذبیحی؛ محمد تقی جهانی
چکیده
بسیاری از نظریه‌های نقد ادبی، بر اساس دانش‌های دیگری چون زبان‌شناسی شکل گرفته و تا حدودی ماهیت میان رشته‌ای دارند. یکی از این نظریه‌ها، فرمالیسم است که تأثیر شگرفی بر مطالعات ادبی داشته است. اسکاز از اصطلاحات مهم نقد فرمالیستی است که بر تفاوت صدای نویسنده و راوی تأکید دارد و تمایز این دو را برجسته می‌کند. دیالوگ‌‌محوری، دو ...
بیشتر
بسیاری از نظریه‌های نقد ادبی، بر اساس دانش‌های دیگری چون زبان‌شناسی شکل گرفته و تا حدودی ماهیت میان رشته‌ای دارند. یکی از این نظریه‌ها، فرمالیسم است که تأثیر شگرفی بر مطالعات ادبی داشته است. اسکاز از اصطلاحات مهم نقد فرمالیستی است که بر تفاوت صدای نویسنده و راوی تأکید دارد و تمایز این دو را برجسته می‌کند. دیالوگ‌‌محوری، دو زبانی، توجه به زبان شفاهی، محدودیت افق فکری، فقدان سانسور و ابهام در زبان، از مؤلفه‌های اسکاز به شمار می‌آید. توجه به عنصر روایت و ترکیب زبان کهن و روزمره از ویژگی‌های شعر مهدی اخوان ثالث است که سبب شده برخی اشعار روایی او از منظر اسکاز قابل بررسی باشد. در این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته، هجده شعر روایی اخوان ثالث بر اساس مؤلفه‌های اسکاز بررسی و تحلیل شده تا به این پرسش پاسخ داده شود که ویژگی‌های ساختاری و محتوایی اسکاز تا چه اندازه در اشعار روایی اخوان ثالث، نمود یافته و کدام یک از ویژگی‌های ساختاری و محتوایی اسکاز در شعر او غالب است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در اشعار روایی اخوان، ویژگی‌های ساختاری اسکاز یعنی روایت، دو زبانی، دیالوگ محوری و زبان شفاهی بر ویژگی‌های محتوایی آن یعنی محدودیت افق فکری، عدم سانسور و ابهام غلبه دارد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
هیوا حسن پور؛ اسماعیل تاجبخش؛ نجمه نصیری پنبه چوله
چکیده
روایت‌شناسی دانش بررسی داستان‌ها و متون روایی هستند که بر اساس آن می‌توان به درک و تحلیلی از داستان‌ها رسید. یکی از مباحث مورد نظر روایت‌شناسان، سرعت روایت است که با تمایز نهادن بین زمان متن و زمان روایت آن، این اصطلاح وضع شده است. در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر دانش بینارشته‌ای به بررسی و تحلیل سرعت روایت در داستان ...
بیشتر
روایت‌شناسی دانش بررسی داستان‌ها و متون روایی هستند که بر اساس آن می‌توان به درک و تحلیلی از داستان‌ها رسید. یکی از مباحث مورد نظر روایت‌شناسان، سرعت روایت است که با تمایز نهادن بین زمان متن و زمان روایت آن، این اصطلاح وضع شده است. در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر دانش بینارشته‌ای به بررسی و تحلیل سرعت روایت در داستان ضحاک به عنوان اولین داستان با پیرنگ کامل در بخش اسطوره‌ای شاهنامه پرداخته شده است. الگوی مورد بررسی نه الگوی ژنت بلکه الگویی است که در مقالۀ «الگوهایی برای بررسی سرعت روایت» با تکیه بر رویدادهای هسته‌ای و وابسته طراحی شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که می‌توان برای این داستان، 12 رویداد هسته‌ای در نظر گرفت که قوام داستان به آنها بازبسته است. فردوسی در نیمۀ دوم روایت داستان ضحاک، روایت را با طول و تفصیل بیان کرده و سرعت روایت در این بخش با کُندی مواجه است. دلیل این امر نیز تثبیت مفاهیم برآمده از تقابل‌های دو نیروی خیر و شرّ در ابتدای روایت است. سرعت روایت در نیمۀ نخست، مثبت است و فردوسی سعی کرده است با معرّفی خلاصه‌وار شخصیت‌های اصلی داستان، ابعاد شخصیتی آنها، کنش‌های اساسی و مورد نیاز، خواننده را با فضای داستان آشنا کند. تنها در یک رویداد که در میانۀ داستان است، شتاب روایت به صورت تسامحی، ثابت است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
مجید هوشنگی؛ سارا بختیاری
چکیده
در پژوهشهای حوزه نقد ادبی معاصر، تحلیل‌های میان‌رشته‌ای میان ساحت‌ها و انواع گوناگون هنری از اهمیت بالایی برخوردار است. این مساله برخاسته از نظریات بینامتنی است که با رویکرد گفتگوی متن‌های کریستوا و باختین آغاز شد و در مباحث بینامتنی ژار ژنت به اوج خود رسید. در این میان، بررسی روابط و گفتگوهای میان ادبیات و دیگر هنرها، از جذابیت ...
بیشتر
در پژوهشهای حوزه نقد ادبی معاصر، تحلیل‌های میان‌رشته‌ای میان ساحت‌ها و انواع گوناگون هنری از اهمیت بالایی برخوردار است. این مساله برخاسته از نظریات بینامتنی است که با رویکرد گفتگوی متن‌های کریستوا و باختین آغاز شد و در مباحث بینامتنی ژار ژنت به اوج خود رسید. در این میان، بررسی روابط و گفتگوهای میان ادبیات و دیگر هنرها، از جذابیت بسیاری میان ناقدان ادبی برخوردار است. لذا این پژوهش سعی دارد که با روشی توصیفی- تحلیلی و با رویکرد بیش متنی ژرار ژنت، به بررسی روابط میان آثار صادق هدایت و نقاشی‌های قاسم حاجیزاده بپردازد. از نتایج این پژوهش می‌توان به تاثیر مستقیم و ناخودآگاه شخصیت هدایت و روایات او در دو سطح زبانی و محتوایی در فرم، ساختار و پیام آثار حاجیزاده اشاره داشت. این تاثیر پذیری در قالب انتخاب رنگ، شخصیت، مکانمندی و استفاده از نشانه‌های تصویری می‌توان یاد کرد. از سوی دیگر، حاجیزاده در حوزه پیامهایی چون خرافهستیزی، نگاه انتقادی به تصور جامعه از زنان، تفرد و غربت از خود و تنهایی انسان مدرن بیش از هر چیز متاثر از متن و داده‌های محتوایی صادق هدایت است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
رامونا عیسی؛ خدیجه حاجیان
چکیده
یکی از راه‌های شناخت غزلیات شمس و حکایات مقالات تحلیل ساختار درونی قصه‌های آنهاست. تحقیقاتی در این زمینه با توجه به درون مایۀ قصه‌های غزلیات انجام شده؛ اما تاکنون به ساختار قصه‌های‌شعری آن وحکایات مقالات در قالب نظام نمایش روایی-تعلیمی اصلاً توجه نشده است. از آنجا که مولوی از شمس در زمینههای گوناگون تأثیر بسیار پذیرفته و به ...
بیشتر
یکی از راه‌های شناخت غزلیات شمس و حکایات مقالات تحلیل ساختار درونی قصه‌های آنهاست. تحقیقاتی در این زمینه با توجه به درون مایۀ قصه‌های غزلیات انجام شده؛ اما تاکنون به ساختار قصه‌های‌شعری آن وحکایات مقالات در قالب نظام نمایش روایی-تعلیمی اصلاً توجه نشده است. از آنجا که مولوی از شمس در زمینههای گوناگون تأثیر بسیار پذیرفته و به قولی، خود «شمس دیگری» شده بوده است؛ سوال پژوهش این است، آیا قصه‌های شعری غزلیات (مولوی) و حکایت‌های مقالات شمس میتواند در قالب نمایش روایی- تعلیمی قرار گیرد؟ هدف این پژوهش بررسی محتوای این دو کار با نگاهی تعلیمی – روایی است. عناصر داستانیِ قصه‌ها (داستانکهای) غزلیات شمس و مقالات بهگونهای ماهرانه؛ یعنی به صورت وضعیت درآغاز، میانه و پایان به‌کار گرفته شده‌که بیانگر هنرمندی مولانا و‌شمس‌تبریزی‌در‌قصه‌پردازی است؛همچنین‌‌در بعضی از آنها ساختار تقلیل‌‌گرایی سبب شده است داستانکها دارای ایجاز‌و جذابیت خاص شوند. یکی از راه‌های شناخت و بررسی ابعاد هنری آثار ادبی‌عرفا‌در‌گام نخست وارد شدن به دنیای حکایات و قصص آثار آنهاست و پس از آن در صورت داشتن عناصر اصلی داستان؛ یعنی‌شخصیت، کنش، روایت و...حکایات میتواند در قالب نمایش روایی-تعلیمی روی صحنه اجرا شود. مهم‌ترین اهداف پژوهش تأکید بر مضمون نمایش روایی- تعلیمی قصه‌های شعری غزلیات شمس‌و‌حکایت‌های مقالات در‌قالب نظام تئاتر برشت نمایشنامهنویس آلمانی است؛در واقع در مقاله محتوای این دو اثر با نگاهی تعلیمی–روایی‌بررسی‌و‌برای تبیین بیشتر مسئله از هر‌کدام نمونههاییذکر شده است.گفتنی است چنین قصه‌هایی علاوه بر سرگرم‌کنندگی، اخلاقی و دربردارندۀ مضمون‌های نیک و آموزنده است؛ زیرا محتوای عرفانی،اخلاقی، دینی و تربیتی آنها مخاطب را به آگاهی و اندیشه وامیدارد.
