نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تخصصی فلسفه ی هنر، گروه فلسفه ی هنر، دانشکده ی حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.30465/lir.2025.9617

چکیده

این مقاله قصد دارد با استفاده از نشانه شناسی بوم شناسانه داستان کوتاه سگ ولگرد، اثر صادق هدایت را مورد مطالعه قرار دهد. داستان کوتاه سگ ولگرد از دیدگاه سگی روایت می شود که به تدریج از مادر، برادر و صاحبش جدا می افتد و سپس از سوی همه ی انسان های دیگر، آن قدر آزار می بیند که سرانجام به خستگی و ملالی نزدیک به مرگ دچار می شود. پرسش مقاله ی حاضر این است که بر اساس دیدگاه نشانه شناسی بوم شناختی مبتنی بر آرای پیرس، چگونه رابطه ی میان سگ و محیط زیستش، نشانه ای میشود. در این مقاله سعی بر آن است که نشان داده شود با شکل گیری تفسیری که طی آن، سگ در جایگاه انسانی می نشیند، چگونه سگ از محیطی امن و آرام و باثبات دور شده و به محیطی ناامن و پرخطر می افتد. انسانی که پس از جدا شدن از آن محیط امن و آرام، ناگزیر به انزوا از جامعه ای تن می دهد که نمی تواند همرنگ آن شود و بنابراین، همواره از جامعه آسیب می بیند. براساس نتیجه ای که این تحقیق به دست می آورد، با فرایند معناسازی بوم شناختی، فعل و انفعال سگ با محیط زیستش در داستان سگ ولگرد از یک ارتباط بی واسطه ی دوتایی فراتر می رود و تبدیل به ارتباط سه گانه ی نشانه ای می شود که ریشه در مثلث نشانگی مورد نظر پیرس دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

پاکتچی، احمد(1390)، «تحلیل نشانه شناختی هویت دوگانه در یک محله­ی شهری و کارکرد آن: مطالعه ی موردی محله­ی رستم آباد-فرمانیه»، مجموعه مقالات نقدهای ادبی- هنری (مجموعه مقالات هشتمین هم اندیشی نشانه شناسی)، به کوشش فرهاد ساسانی، چاپ اول، تهران: نشر سخن.
سواعدی، عادل؛ نیسی، نگین(1398)، «بررسی کنش یک زمانه­ی غیرمادی در سه قطره خون و سگ ولگرد صادق هدایت»، پژوهش­های نظم و نثر فارسی، سال سوم، شماره­ی 8، صفحات 111-124.
شریفی ولدانی، غلامحسین؛ چهارمحالی، محمد(1393)، «بازتاب اسطوره در سگ ولگرد صادق هدایت»، نثرپژوهی ادب فارسی، شماره ی 36، صفحات 233- 256.
شعیری، حمیدرضا؛ سید ابراهیمی، فاطمه(1398)، «نشانه-بوم زیست ادبی: نظریه و روش»، نقد ادبی، شماره­ی 46، صفحات 69-89.
صادقی، لیلا (1400)، نقد ادبی با رویکرد شناختی، جلد اول، چاپ اول، تهران: نشر لوگوس.
طاهری، قدرت­الله؛ اسمعیلی، فاطمه(1392)، «بازتاب جلوه­های معناباختگی در آثار صادق هدایت»، متن پژوهی ادبی، شماره­ی 56، صفحات 85-106.
فتحی، حسین(1990)، «نشانه شناسی مرکز زدایی و انزوای سوژه در داستان سگ ولگرد»، ادب پژوهی، شماره 15. صفحات 83-96.
نایب پور، کرم؛ وراقائیان، نغمه(1391)، «خوانش تطبیقی روسلان وفادار، تیمبوکتو و سگ ولگرد»، پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناختی، شماره­ی 10، صفحات 161-178.
هدایت، صادق(1356)، سگ ولگرد، در: سگ ولگرد (مجموعه داستان کوتاه)، چاپ اول، تهران: انتشارات جاویدان.
هوشنگی، حسین؛ پاکتچی، احمد(1395)، «بازخوانی اعتباریات علامه طباطبایی در پرتو نظریه­ی اومولت«، حکمت و فلسفه، سال دوازدهم، شماره­ی اول، صفحات 49-66.
 
Barry, Peter (2002), Beginning theory: An introduction to literary and cultural theory, Second edition, Manchester University Press.
Dane, T. Daniel (2006) Invisible Wombs: Rethinking Paracelsus's Concept of Body and Matter, Ambix, 53:2, 129-142.
Feldman, Jerome A. (2006), From Molecule to Metaphor: A Neural Theory of Language. Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology.
Fuller, Margaret (1994), Summer on the Lakes, During 1843, Viking/Penguin.
Hiraga, Masako (2005). Metaphor and Iconicity: A Cognitive Approach to Analysing Texts. Houndsmill, Basingstoke, and New York: Palgrave Macmillan, Pp: 5-21.
Maran,Timo & Kull, Kalevi (2014). Ecosemiotics: Main Principles and Current Developments. in: Geografiska Annaler: Series B. Swedish Society for Anthropology and Geography
Nöth.Winfried (2001). Ecosemiotics and the semiotics of Nature. in: Sign System Studies. Vol. 29.1, Uneversity of Tartu.
Panzaru, Olga (2008), Introduction to ecosemiotics, Scientific Papers. Agronomy Series. University of Agricultural Sciences and Veterinary Medicine Iasi
Sebeok, T. A. (1986). I Think I Am a Verb: More Contributions to the Doctrine of Signs. New York: Plenum Press.
Tabakowska, E. (1999). “Linguistic expression of perceptual relationships. Iconicity as a principle of text organization”. In: Form Miming Meaning (Iconicity in Language and Literature 1), eds.