نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دری، دانشکدۀ تعلیم و تربیه، دانشگاه جوزجان، جوزجان، افغانستان
2 دانش‌یارگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران.
چکیده
ترامتنیت از مهم‌ترین رویکردها در مطالعات علوم انسانی و نقد ادبی است که به تأثیرات و ارتباطات متون می‌پردازد و روابط هم‌حضوری و برگرفتگی آثار ادبی را مطالعه و بررسی می‌کند. براساس نظریة ترامتنیت، هیچ متنی بدون وام‌گیری از متن‌های پیشین خلق نمی‌شود. این دوگونه متن که به ترتیب پیش‌متن و بیش‌متن نامیده می‌شود، روابط گوناگون ترامتنی دارد. به بیانی بهتر، همه عناصر پیش‌متن می‌تواند در بیش‌متن دست‌خوش تغییر و دگرگونی شود، تا متن‌هایی تازه از دل آن‌ها پدیدار گردد. به همین دلیل، پژوهش حاضر بر اساس نظریة ترامتنیت ژرار ژنت، با تکیه بر داده‌های آماری به گونۀ توصیفی- تحلیلی، کیفیت و کمیت تأثیرپذیری رازق فانی از شاعران پیشین را بررسی و تحلیل می‌کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که فانی قالب‌های غزل، مثنوی، قصیده، مخمس و غزل‌مثنوی، و درونمایه‌های عاشقانه، اجتماعی، انتقادی، پایداری، تعلیمی و عرفانی را بر اساس گونه‌های روابط بینامتنیت، پیرامتنیت و سرمتنیت، با توجه به اشعار ابوسلیک گرگانی، رودکی، فردوسی، مولوی، حافظ، بیدل، مشتاق اصفهانی، یغمای‌جندقی، شاطرعباس صبوحی، سیداسماعیل بلخی و سیمین بهبهانی خلق کرده‌است. از این میان، فانی بیش‌ترین توجه را به اشعار مولوی و حافظ داشته و به گونۀ نظام‌مند براساس رابطه‌های سرمتنیت، پیرامتنیت و بینامتنیت از اشعار مولوی و حافظ تأثیر پذیرفته‌است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)