نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
چکیده
دنیای رمان، دنیای بازتاب جوانب مختلف زندگی فردی و جمعی انسان است. نویسندگان در این عرصه اغلب به تجسم مفاهیم اجتماعی و سیاسی می‌پردازند. خوانش برساخت‌گرایانۀ متون داستانی به رویکردی ادبی و تحلیلی اشاره دارد که در آن، متن داستانی به عنوان یک ساختار پویا و پر لایه در نظر گرفته می‌شود. این رویکرد به نحوۀ ساختار دهی عناصر داستان، شخصیت‌ها، زمینه و رویدادها با تأکید بر تأثیر آنها بر درک و تفسیر مخاطبان متمرکز است. در خوانش برساخت‌گرایانه، متن به عنوان یک ترکیب یگانه از عناصر ساختاری در نظر گرفته می‌شود و هر یک از این عناصر تأثیرگذار بر معنا و ارتباطات داستان هستند. یکی از رمان‌های برجستۀ فارسی، رمان سووشون سیمین دانشور است که با گستره و عمقی که در توصیف رخدادها و شخصیت‌ها دارد، گزینۀ مناسبی برای تحلیل و بررسی از منظر برساختگرایی اجتماعی است. هدف از نگارش این مقاله، بررسی و تحلیل ارتباطات سیاسی و اجتماعی در این رمان، براساس رویکرد برساختگرایی اجتماعی است و در آن تلاش شده است با خوانشی برساخت‌گرایانه به لایه‌های زیرین اثر نزدیک شویم. بدین منظور نخست نحوۀ نگرش دانشور را به عنوان یک نویسندۀ برجسته در مورد واقعیت و با خوانشِ برساخت‌گرایانه مشخص می‌کنیم؛ سپس روشن می‌سازیم او چگونه از مسائل اجتماعی در رمان سووشون بهره برده است. دستاوردهای این پژوهش نشان می‌دهد که رخدادهای سیاسی و اجتماعی در رمان سووشون، به‌عنوان برآیندهایی از واقعیت‌های اجتماعی و سیاسی در جامعه، گاه برساختة نویسنده‌اند و به هر حال تأثیر قابل‌توجهی بر شخصیت‌های داستان و کُنش داستانی آنها دارند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)