نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، ایران.

10.30465/lir.2023.43063.1613

چکیده

چکیده

سعدی در بوستان، به مفاهیمی توصیه دارد که با علم مددکاری اجتماعی امروزی در پیوندی تنگاتنگ است. از دیگرسوی نظریۀ سعادت فارابی (259هـ ق-339) گویی خاستگاه بوستان سعدی و مددکاری اجتماعی نوین است. مسالۀ بنیادین این پژوهش که به‌گونه‌ای کتابخانه‌ای و توصیفی-تحلیلی فراهم آمده، شناخت پیوندهای مفهومی و فکری میان سه ضلع این مثلث؛ بوستان سعدی، مددکاری اجتماعی و نظریۀ سعادت فارابی است. مهم‌ترین پرسش‌ مقاله این است که؛ میان اندیشه‌ها و تعالیم سعدی در بوستان و مددکاری اجتماعی در مفهوم امروزین آن چه پیوندهایی وجود دارد و این هردو چگونه با نظریۀ سعادت فارابی پیوند دارند؟ فرضیه آن است که سعدی از نظریۀ سعادت فارابی تاثیر پذیرفته و مددکاری اجتماعی ریشه در آموزه‌های اندیشه‌های شرقی از جمله فارابی و تعالیم سعدی دارد. با نگاهی به برآیند تحقیق، مهم‌ترین بازتاب‌های علم مددکاری اجتماعی در بوستان سعدی که با نظریۀ سعادت فارابی نیز پیوند دارد مربوط به احسان و یاری‌رسانی به خلق است که قرب الی الله را موجب شده و آدمی را به سعادت قصوی –که در اندیشۀ فارابی بالاترین نوع سعادت است- رهنمون می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

کتاب‌نامه
قرآن کریم.
بهارنژاد، زکریا و کمیل شمس‌الدینی (1393). «رابطۀ عدالت و سعادت از دیدگاه فارابی»، آیینۀ معرفت، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ الهیات و ادیان، سال چهاردهم، بهار شمارۀ 38، صص97 -122.
پاکدل سلطانی، علی اصغر و پرویز شمس(1374). ریشۀ مفاهیم مددکاری اجتماعی در ادب فارسی، چاپ اول، تهران: سازمان بهزیستی.
جانسون، لوئیز (1379). حرفۀ مددکاری اجتماعی از دیدگاهی جامع، ترجمۀ محمدحسین بازرگانی، چاپ اول، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
جوادی، محسن (1382). «تحلیل و نقد نظریۀ سعادت فارابی»، نامۀ مفید، مرکز مطالعات حقوق تطبیقی، سال نهم، آذر و دی شمارۀ 39، صص 101-120. (در متن نیامده است ظاهراً)
جوکار، نجف (1385). «جامعۀ آرمانی در نگاه فارابی و سعدی»، علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز، ویژه‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، دورۀ بیست و پنجم، پاییز شمارۀ 3، پیاپی48، صص 69-84.
حلبی، علی‌اصغر (1398). تاریخ فلاسفۀ ایرانی، چاپ پنجم، تهران: زوار.

خادمی، عین‌الله (1387). «تحلیل معنای سعادت از دیدگاه فارابی»، پژوهش‌های فلسفی کلامی، دانشگاه قم، سال دهم، زمستان شمارۀ 38، صص80- 108.

خاکساری، محمدحسین (1372). مبانی مددکاری اجتماعی، چاپ دوم، تهران: سازمان بهزیستی کشور.
داوری، رضا (1354). فلسفۀ مدنی فارابی، چاپ اول، تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر.
زاهدی اصل، محمد (1388). مبانی مددکاری اجتماعی، چاپ اول، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
سبزیان‌پور، وحید (1390). «تاثیر دیدگاه‌های تربیتی ایرانیان باستان در ادب فارسی با تکیه بر باب هفتم بوستان سعدی»، پژوهش‌نامۀ ادبیات تعلیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، سال سوم، پاییز شمارۀ 11، صص 59-86.
سعدی شیرازی، شیخ مصلح‌الدین (1368). بوستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ دوازدهم، تهران: خوارزمی.
سعدی شیرازی، شیخ مصلح‌الدین (1384). گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ چهاردهم، تهران: خوارزمی.
 سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1383). حدیقه‌الحقیقه و شریعه‌الطریقه، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، چاپ پنجم، دانشگاه تهران.
شهریار، محمد حسین (1380). دیوان، جلد 1، چاپ هفتم، تهران: زرین و نگاه.
 صدوق، محمد بن بابویه قمی (1367). من لایحضره‌الفقیه، ج1، ترجمۀ علی‌اکبر غفاری، محمدجواد غفاری و صدرالدین بلاغی، چاپ اول، تهران: صدوق.
 فارابی، ابونصر محمد بن محمد (2002). احصاء‌العلوم، تقدیم، شرح و تبویب: علی بوملحم، چاپ دوم، بـیروت: دار‌ و مـکتبه‌الهلال.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1384). التنبیه علی سبیل‌السعاده (سعادت از نگاه فارابی)، ترجمۀ علی‌اکبر جابری مقدم، چاپ اول، قم: دارالهدی.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1379). اندیشه‌های اهل مدینۀ فاضله، ترجمۀ سید جعفر سجادی، چاپ اول، تهران: طبع و نشر.
 فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1992). تحصیل‌السـعاده (الاعمال‌الفلسفیه)، با تحقیق مقدمه و تعلیق‌ جعفر‌ آل یاسـین، چاپ دوم، بیروت: دارالمناهل.
 فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1387). رسائل فلسفی فارابی، ترجمۀ سعید رحیمیان، چاپ اول، تهران: علمی و فرهنگی.
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1393). فصوص‌الحکمه، ترجمۀ حیدر شجاعی، چاپ اول، تهران: مولی.
 قدیری یگانه، شبنم (1387) آرمان‌شهر سعدی در گلستان و بوستان و ریشه‌یابی آن در قرآن، استاد راهنما؛ محمد حسین بیات، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی.
مافت، دابلیو مری و خوزه بی ‌اشفورد (1400). اصول و مبانی مددکاری اجتماعی، ترجمۀ خدیجه‌السادات غنی‌آبادی، چاپ نهم، تهران: آوای نور.
میرزا محمدی، محمد‌حسن (1393). «بررسی و تبیین ماهیت و ویژگی‌های پژوهش تطبیقی در فلسفۀ تعلیم و تربیت: با تاکید بر روش‌شناسی فارابی»، تعلیم و تربیت، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، دورۀ 30، زمستان شمارۀ 120، صص 61-82.
ناظرزاده کرمانی، فرناز (1376). اصول و مبادی فلسفۀ سیاسی فارابی، چاپ اول، تهران: دانشگاه الزهرا.
نهج‌البلاغه ( 1374). ترجمۀ سید جعفر شهیدی، چاپ دهم، تهران: علمی و فرهنگی.
یوسفی، غلامحسین (1350). «جهان مطلوب سعدی در بوستان»، زبان و ادبیات، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال هفتم، تابستان شمارۀ 26، صص 304-324.