نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجه، دانشگاه پیام نور، تهران

چکیده

مصلح الدین سعدی شیرازی(606 – 690ه.ق) از شاعران و نویسندگان ایرانی است که در باب آموزش مباحث اخلاقی سخن گفته و از جمله مربیان بزرگ اجتماعی است که تعلیم را اساس نیکبختی و سعادت افراد می‌داند، به همین سبب حکمت عملی و اندرزهای تربیتی را در اشعار وحکایت‌های خویش گنجانده است. این بررسی نشان می‌دهد که برخی اشعار و حکایت‌های سعدی با مصادیق و مبانی نظری و مفاهیم اخلاق مراقبت و غمخواری و نظریه‌های تربیتی نل نادینگز(متولد 1929م.) فیلسوف تعلیم و تربیت امریکایی مطابقت و مشابهت دارد. نادینگز، محور تربیت اخلاقی را انسان می‌داند و اعتقاد دارد که شخص در غمخواری، در حالتی از رنج و اضطراب قرار می‌گیرد. این حالت او را بیدار می‌سازد تا از خود فراتر برود. بر اثر همین بیداری است که نیازهای دیگران را مانند نیازهای خود می‌داند و در جهت رفع آن کوشش می‌کند، تاجایی که نیاز دیگری را برخود فرض می‌داند. مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی می‌کوشد تا به این سوال اصلی پاسخ دهد که کدام مؤلفۀ اخلاقِ غمخواری از دیدگاه سعدی با نظریۀ اخلاق غمخواری نادینگز همسانی دارد؟ براساس نتایج تحقیق، دلمشغولی عاطفی برای دیگران و غمخواری برای عامۀ مردم در سطح جهانی در آثار سعدی نمود گسترده‌ای دارد. توجه به ارزش‌های انسانی و دلمشغولی عاطفی از اهمّ رویکرد سعدی در اخلاق ارتباطی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

کتاب‌نامه
حاتمی، عماد، غفاری، ابوالفضل (1393). «بررسی انتقادی اخلاق ارتباطی نادینگز با تأکید بر دیدگاه جوادی آملی درکتاب مفاتیح الحیات»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. دورۀ 22. شمارۀ 25، صص 59-83.
خاوری، ابوذر؛ اسدی خضرلو، معصومه و توللی امجد، راحله (1396). «اخلاق غمخواری از دیدگاه نل نادینگز، در فرایند تعلیم و تربیت»، تهران: اولین همایش ملی علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی و امنیت اجتماعی.
چمن‌خواه، عبدالرسول (1389). آرمان‌خواهی سعدی در قلمرو حکومت، شیراز: انتشارات نوید.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1362). با کاروان حله، تهران: انتشارات علمی.
سرشار، مونا (1389)، «رویکردی زنانه به اخلاق آموزشی (نل نادینگز و نظریه غمخواری)»، مجله زن و فرهنگ، سال اول، شمارۀ 4، صص 5-13.
سعدی، مصلح‌الدین (1387)، گلستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
سعدی، مصلح‌الدین (1369). بوستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
سعدی، مصلح‌الدین (1351). کلیات، به کوشش محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر.
غفاری، ابوالفضل (1381). «بررسی و نقد رویکردهای فضیلت و غمخواری در تربیت اخلاقی»، تهران، رسالۀ دکتری دانشگاه تربیت مدرس.
غفاری، ابوالفضل (1385). «عاطفه‌گرایی در اخلاق، پیشینۀ تاریخی تا وضعیت پست‌مدرن»، فصلنامۀ مطالعات اسلامی، شمارۀ 71، صص 147- 190.
مصباح، مجتبی (1384). بنیاد اخلاق؛ روشی نو در آموزش فلسفه اخلاق، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
موحد، صمد؛ باقری، خسرو و سلحشوری، احمد (1387). «بررسی تطبیقی دیدگاه‌های امام محمد غزالی و نل نادینگز دربارۀ تربیت اخلاقی»، نشریۀ اندیشه دینی، شمارۀ 27،  صص 39-60
نادینگز، نل (1394). چشم‌اندازهای فلسفۀ تعلیم و تربیت، ترجمه رمضان برخورداری، تهران: نشر نخستین.
نیمایوشیج (1375). مجموعۀ کامل اشعار، به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
Hassan, Th. (2008). AN ETHIC OF CARE CRITIQUE, Women’s Studies Program, 159-162
Noddings, Nel, (2002). Starting at Home: Caring and Social Policy, Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press.
Noddings, Nel, (2005). The Challenge to Care in Schools: An Alternative Approach to Education, Columbia University: Teachers College Press. 27
Noddings, Nel, (1984). Caring: A Feminine Approach to Ethics and Moral Education Berkeley: University of California Press.28.
Noddings, Nel, (1992). The Challenge to Care in Schools, New York: Teachers College Press.
Noddings, Nel, (2007). Teaching Themes of care. The Center for The Advancement of Ethics and Character. The School of Education, Boston University and The ASCD Chapter Education Network.
Noddings, Nel, (1998). Philosophy of Education, Westwiew Press, A Member of Perseus Books, L.L.C.