نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی،رودهن، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

چکیده

هدف و معنای زندگی، در حال حاضر یکی از دشوارترین و مهم‌ترین سؤالات انسان است. امروزه پاسخ گفتن به این پرسش و پرداختن به این موضوع بیش از گذشته احساس می‌شود. ویکتور فرانکل نظریه پردازی است که از رهگذر تجربیات سختی که داشته است به این پرسش پاسخ گفته است. وی در مکتب خویش که «معنا درمانی» نام دارد، کوشیده است تا به انسان یادآور شود که هرکس در زندگی و نهاد خود معنایی را باید کشف کند تا به‌وسیله آن بتواند از سختی‌ها بگذرد و از پوچی و یاس در امان بماند. فرانکل معتقد است هدف و معنا باید به‌گونه‌ای باشد که حتی سخت‌ترین لحظه‌های زندگی هم معنادار باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های معنا درمانی در شعر دو شاعر معاصر، شاملو و اخوان ثالث و مقایسه دیدگاه این دو شاعر نسبت به معنای زندگی است تا از این راه بتوان به راه‌کارهایی برای دریافت معنای زندگی ارائه داد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است؛ به‌این‌ترتیب که ابتدا سه مؤلفه مهم از این نظریه توضیح داده می‌شود و سپس در شعر شاملو و اخوان ثالث به بررسی و مقایسه پرداخته شده است. جامعه آماری در این تحقیق مجموعه آثار دو شاعر به‌طور کامل است. دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که شاملو سه مؤلفه عشق، رنج و مرگ را پذیرفته است و از هرکدام معنایی برای ادامه زندگی پیدا کرده است؛ و برخلاف او اخوان ثالث دچار خلأ وجودی است و دائم علیه زندگی خود در طغیان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اخوان ثالث، مهدی (1395). متن کامل ده کتاب شعر، نشر زمستان.
بابایی، رضا (1383). «زندگی به روایت مرگ»، مجله نقد و نظر، شماره 30-29، صص 177-162.
بالی، علی (1397). «بررسی زمینه‌های جامعه شناختی نومیدی و بدبینی در اشعار دهه سی اخوان ثالث»، فصل نامه علمی-پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال نهم، شماره چهارم.
بقایی ماکان، محمد (1384). «شاملو و عالم معنا»، ویژه نامه احمد شاملو، شماره نهم و دهم، صص102-93.
ثنایی، حشمت (1396). در جست و جوی معنا، نیم نگاهی به نظریات دکتر ویکتور فرانکل، انتشارات حک.
حریری ، ناصر (1372). درباره هنر  و ادبیات 11، گفت و شنود با احمد شاملو، نشر آفرینش.
زرقانی، سید مهدی (1382). «اخوان ثالث در آیینه شعرش»، فصل نامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. شماره سوم.
شاملو، احمد (1383). مجموعه آثار: دفتر یکم، انتشارات نگاه.
علی زمانی، امیر عباس (1386). «معنای زندگی»، نامه حکمت، شماره 9، صص89-59.
علی مردانی ، نرگس (1390). شعر اعتراض احمد شاملو، انتشارات وزرا.
فرانکل، ویکتور (1399). آری به زندگی، ترجمه شهاب الدین عباسی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
فرانکل، ویکتور (1383). انسان در جست و جوی معنا، ترجمه مهین میلانی و صالحیان، انتشارات درسا.
فرانکل، ویکتور (1366). پزشک روح، ترجمه فرخ سیف بهزاد، انتشارات درسا.
فرانکل، ویکتور (1375). خدا در ناخودآگاه، ترجمه دکتر ابراهیم یزدی، چاپ اول، انتشارات درسا.
فرانکل، ویکتور (1371). فریاد ناشنیده برای معنی، ترجمه دکتر مصطفی تبریزی و علی علوی نیا، انتشارات یاد آوران.
لنگرودی، شمس (1377). تاریخ تحلیل شعر نو، جلد دوم، انتشارات مرکز.
محمد پور، احمدرضا (1385). ویکتور امیل فرانکل: بنیانگذار معنا درمانی، چاپ اول، نشر دانژه.
مختاری، محمد (1378). انسان در شعر معاصر (درک حضور دیگری) با تحلیل شعر نیما- شاملو-اخوان فروغ، انتشارت توس.
مسائلی، احمد؛ قاسمی، مصطفی (1399). کشف حقیقت در معنا، چاپ اول، کانون پژوهش.
مفتاحی، محمد (1384). «زیستن و معجزه کردن: نگاهی به مفهوم زندگی در اشعار شاملو»، ویژه نامه احمد شاملو، شماره نهم و دهم، صص332-329.
ملکیان، مصطفی (1379). تاریخ فلسفه غرب، جلد چهارم ، انتشارات حوزه و دانشگاه.
نان آوران، حمیدرضا (1397). «مفهوم درد و رنج در شعرمهدی اخوان ثالث» فصل نامه اورمزد. شماره 43، صص 18-4.
نیگل، توماس (1382)، «مقاله پوچی» ترجمه حمید شهریاری، مجله نقد و نظر، شماره 30-29، صص107-92.
ولف، سوزان (1382)، «معنای زندگی»، ترجمه محمدعلی عبداللهی، مجله نقد و نظر، شماره 30-29، صص37-28