نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی. گروه ادبیات. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه پیام نور. یزد. ایران.

10.30465/lir.2022.39703.1453

چکیده

تحقیق حاضر رمان جای خالی سلوچ (1358) از دولت آبادی(1319) را در چارچوب نظریۀ داغ ننگ گافمن(1963( بررسی می کند. نظریۀ گافمن، روابط میان افراد در زندگی روزانه را تحلیل می کند. رمان خالی خالی سلوچ، روایت زندگی زن روستایی به نام «مِرگان» در روستای دور افتاده‌ «زمینج» است که می‌کوشد پس از ناپدید شدن ناگهانی شوهرش، خانواده را حفظ کند، در این راستا خود و فرزندانش متحمل انواع آزار جسمی، جنسی، سرخوردگی روحی و عاطفی، تحقیر، خیانت و بی‌وفایی می‌شوند. مقاله سعی دارد تا با روش توصیفی‌-تحلیلی به این پرسش بنیادین پاسخ دهد که کدام مضمون و درونمایۀ نظریۀ داغ ننگ گافمن در رمان جای خالی سلوچ نمود بیشتری دارد؟ براساس نتایج تحقیق، مهم‌ترین داغ ننگ و برچسب زنی‌ها در رمان جالی خالی سلوچ، بی‌‌هویتی، ناامنی و انزجار است. داغ بی‌اعتباری،‌ احساس شومی سرنوشت، ناامنی وعقده حقارت و به تبع آن بر‌انگیختگی حس کین‌توزی و انتقام است که بیش از هر چیز دیگر مرگان را در بر‌می‌گیرد. مرگان و دیگر زنان داستان، اشخاصی رنجور، پریشان و سرگشته، ناامید، مضطرب و افسرده هستند که گرفتار چنبره سرنوشت‌اند. دولت آبادی به روایت زندگی این افراد می‌پردازد که احساس بی‌هویتی و سرگشتگی می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسحاقیان، جواد (1378) رف‍ت‍ار ح‍م‍اس‍ی‌ و ع‍ش‍ق‌ در ک‍ل‍ی‍در. ت‍ه‍ران‌: پ‍ای‍ا.
       انوشه، حسن (1376)  فرهنگ نامه  ادب فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
توسلی، غلام عباس (1385) نظریه­های جامعه شناسی. تهران: سمت.
 حسینی، مریم؛ سالارکیا، مژده. (1391) «تحلیل رمان «رویای تبت» بر اساس استعاره نمایشی نظریه گافمن». مجله متن پژوهی ادبی. شماره 53، پاییز، صص 81- 108.
خادم الفقرایی، مهوش؛ کیانپور، مسعود. (1395) «تحلیل گفتمان فیلم زندگی مشترک آقای محمودی و بانو با تمرکز بر داغ ننگ ناشی از تقابل سنت و مدرنیته». مجله زن در فرهنگ و هنر، دوره 8، شماره 4، صص 443- 452.
   چهلتن، امیرحسن و فریدون، فریاد (1373)  ما نیز مردمی هستیم، تهران: چشمه و فرهنگ معاصر.
چهلتن، امیر حسین (1368)  ما نیز مردمی هستیم، گفتگو با محمود دولت آبادی، تهران: نشر پارسی.
دریکوند، مهین؛ حسین بیرانوند و اسماعیل اکبری نیا  (1394) «برچسب زنی ،داغ و ننگ گافمن».کنفرانس ملی آینده پژوهی، علوم انسانی و توسعه، شیراز: مرکز توسعه آموزش­های نوین ایران.
دولت آبادی، محمود (1386) جای خالی سلوچ، تهران: چشمه و فرهنگ معاصر.
رئیسی، پویا؛ نقاش زاده، مسعود؛ یوسفیان کناری، محمدجعفر (1396)  «واکاوی تاثیر روان-جامعه شناختی «داغ ننگ» بر شخصیت های آژاکس و مده آ‌. مجله تئاتر، شماره 68، بهار، صص 147- 166.
ریتزر، جرج( 1380) نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
زرکوب، منصوره و همکاران (1393) «تحلیل جامعه شناختی القاب شاعران عربی براساس نظریه داغ ننگ گافمن». مجله لسان مبین.، دوره 5، شماره 16، تابستان. صص 21- 38.
زکریا، مهروه (1383) بررسی داستان امروز، تهران: تیرگان.
زینی وند، تورج، صولتی، سمیه (1397)  «تحلیل جامعه شناختی داغ ننگ در داستان کوتاه من وراء الحجاب و الساقطه» (رویکرد نمایشی اورینگ گافمن). مجله ادب عربی دانشگاه تهران، دوره 10، بهار و تابستان، صص 127- 143.
شالچی، امیر (1370)  فرهنگ گویشی خراسان بزرگ، تهران: مرکز.
شیری، قهرمان( 1382) داستان نویسی شیوه و شاخصه­ها، تهران: پایا.
عرفانی، سامال (1387)  «معرفی و نقد کتاب: داغ ننگ، چاره اندیشی برای هویت ضایع شده». مجله کتاب ماه علوم اجتماعی. شماره 5، دوره جدید، مرداد. صص 58-61.
فاین، گری آلن (1995) دومین مکتب شیکاگو؟ توسعه جامعه‌شناسی آمریکایی پس از جنگ. شیکاگو: انتشارات دانشگاه شیکاگو.
قاسم زاده، سید علی (1393) «جامعه شناسی رفتار در رمان طناب کشی بر مبنای نظریه داغ ننگ». فصلنامه نقد ادبی. س 7، ش 26. تابستان. صص 147- 169.
قاسم زاده، سید علی، سالارکیا، مژده (1395)  «بازخوانی روان شناختی - جامعه شناختی بخش پهلوانی شاهنامه بر مبنای نظریه  داغ ننگ گافمن». مجله کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی. شماره 32. بهار و تابستان. صص 77- 102.
قربانی، محمدرضا (1373) نقد و تفسیر آثار محمود دولت‌آبادی، تهران: آروین.
کوین،  ویلیامز (1392)  فهم نظریه رسانه‌ها. ترجمه احسان شاه‌قاسمی و گودرز می‌رانی، تهران: انتشارت جامعه‌شناسان
گافمن، اروینگ (1386) داغ ننگ، چاره اندیشی برای هویت ضایع شده، ترجمه مسعود کیانپور، تهران: نشر مرکز.
گافمن، اروینگ  (1391) نمود خود در زندگی روزمره. ترجمه مسعود کیانپور. تهران: نشر مرکز.
گلدمن، لوسین (1377)   جامعه‌شناسی ادبیات، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: نقش جهان.
مصفا، محمدجعفر(1385)، آگاهی، تهران: نشر پریشان
میرصادقی، جمال  (1360) ادبیات داستانی، تهران: انتشارات ماهور.
میر عابدینی،حسن (1377) صد سال داستان نویسی ایران، جلدسوم، تهران: نشر چشمه.
واصفی، صبا و حسن ذوالفقاری (1388)  «خشونت علیه زنان در آثار محمود دولت‌آبادی». نشریۀ زن در توسعه و سیاست،  ش 24. بهار. صص 67- 86.
نواب‌پور، رضا (1369) «در جست‌وجوی هویت گمشده»، ترجمۀ محمد افتخاری، نشریۀ کلک، ش 11و 12. بهمن و اسفند. صص 230- 235.
هاثورن، ناثانیل (1369) داغ ننگ. ترجمه سیمین دانشور، چ چهارم، تهران: خوارزمی.
یاحقی، محمدجعفر (1375) چون سبوی تشنه. (تاریخ ادبیات معاصر ایران) تهران: جامعه.