1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
2
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
10.30465/lir.2021.36079.1343
چکیده
در بسیاری از آثار بهرام بیضایی، یکی از دغدغههای اصلی، نمایش برهمکنشهای نظام خودکامه و افراد جامعه است، که خودکامگی در آن به عنوان یک عارضۀ تاریخی و فرهنگی، با ذهن و زندگی مردمان گره میخورد. در واکنش به آن، ظهور قهرمان، مضمونی پرتکرار در برانداختن ستم خودکامه و در مقابله با وضعیتِ پرآشوبی است که در تاریخ بسیار رخ نموده است. این پیدایی، ولی سویۀ دیگری نیز دارد. این که افراد در بروز عوارض استبداد، دست از تلاش برای دیدن اشکالات و جستجوی راهحلهای درونزا کشیده و همچون کودکی نابالغ در انتظار پیدایش نیرویی برتر مینشینند تا مسائل، به مدد قوت او حل شود. این موضوع در برخی از آثار ادبی بیضایی به وضوح مطرح شده و مؤلّف از طریق ادبیات نمایشی به نقد این مسالۀ اساسی جامعه میپردازد. و اینکه چگونه افراد، خود در پایایی حکومت خودکامه، نقش ایفا میکنند؟ از میان آثار بیضایی، فیلمنامۀ «قصههای میرکفنپوش» در مرکز بررسی مقالۀ حاضر قرار دارد. افزون بر آن، به بررسی مسئولیتناپذیری افراد به عنوان یکی از ریشههای فرآیند قهرمانطلبی مردم جامعه در فیلمنامۀ «آهو، سلندر، طلحک و دیگران» به عنوان یکی از عوامل مسالۀ خودکامگی پرداخته میشود. برای تحلیل نظری در این میان، از رویکرد مانس اشپربر در تحلیل روانشناختی خودکامگی استفاده شده که به کمک آن و برخی متون روانشناختی دیگر، نشان داده میشود که در شرایط استبدادی، انتظار افراطی مردمان برای ظهور قهرمان، ضمن نشان دادن نشانههایی در بروز وهم و خودفریبی در افراد، جامعه را مورد سوءاستفادۀ مدام حاکمان مستبد نیز قرار میدهد.
بیضایی، بهرام؛ آتشی، منوچهر ؛ حق شناس، علیمحمد؛ یاوری، حمید؛ نظرزاده، رسول؛ سناپور، حسین ؛ نامور مطلق، ؟ (1379)، نقد و بررسی سه برخوانی، نشریه کارنامه، سال3، شماره 13، صفحات37-28
بوش، راجر(1374)، استبداد شناسی ارسطو، صفتالله قاسمی، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال10، شماره97و98، صفحات37-29
ذاکری، گیتا، شعبانلو، علیرضا، پارساپور، زهرا، محمدنژاد، یوسف(1399)، استعارۀ مفهومی «عدالت» و «ظلم» در آدابالملوکها با تکیه بر قابوسنامه سیاستنامه و نصیحتالملوک، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال 12، شماره48، صفحات30-1
ماتیه، دوگان(1374)، سنجش مفهوم مشروعیت و اعتماد، پرویز پیران، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال10، شماره97و98، صفحات10-4
نجمی، شمسالدین، قرهچاقی، سعیده(1394)، واکاوی مفاهیم ظلمستیزی و عدالتخواهی در نهضت شیعی سربداران خراسان،فصلنامۀ جندیشاپور، سال یکم، شمارۀ3، صفحات106-96
وهابی دریاکناری، رقیه، حسینی، مریم(1396)، اسطورۀ قربانی در آثار بهرام بیضایی،فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی،سال 13،شماره49، صفحات337-229
عهد عتیق (1398)، کتاب سفر لاویان، منتشر شده در وبسایت تاریخ ما، http://pdf.tarikhema.org
یاراحمدی، مریم (1395)، تجلی آیین دادخواهی در ادبیات فارسی تا آغاز مشروطه، رسالۀ دکتری، به راهنمایی علی حیدری، دانشگاه لرستان
احمدی کمالوند,بهاره و مرادی,سیاوش . (1401). بررسی روانشناسی خودکامگی در فیلمنامههای «آهو، سلندر، طلحک و دیگران»و «قصه های میرکفن پوش» اثر بهرام بیضایی. پژوهش های بین رشته ای ادبی, 4(7), 1-32. doi: 10.30465/lir.2021.36079.1343
MLA
احمدی کمالوند,بهاره , و مرادی,سیاوش . "بررسی روانشناسی خودکامگی در فیلمنامههای «آهو، سلندر، طلحک و دیگران»و «قصه های میرکفن پوش» اثر بهرام بیضایی", پژوهش های بین رشته ای ادبی, 4, 7, 1401, 1-32. doi: 10.30465/lir.2021.36079.1343
HARVARD
احمدی کمالوند بهاره, مرادی سیاوش. (1401). 'بررسی روانشناسی خودکامگی در فیلمنامههای «آهو، سلندر، طلحک و دیگران»و «قصه های میرکفن پوش» اثر بهرام بیضایی', پژوهش های بین رشته ای ادبی, 4(7), pp. 1-32. doi: 10.30465/lir.2021.36079.1343
CHICAGO
بهاره احمدی کمالوند و سیاوش مرادی, "بررسی روانشناسی خودکامگی در فیلمنامههای «آهو، سلندر، طلحک و دیگران»و «قصه های میرکفن پوش» اثر بهرام بیضایی," پژوهش های بین رشته ای ادبی, 4 7 (1401): 1-32, doi: 10.30465/lir.2021.36079.1343
VANCOUVER
احمدی کمالوند بهاره, مرادی سیاوش. بررسی روانشناسی خودکامگی در فیلمنامههای «آهو، سلندر، طلحک و دیگران»و «قصه های میرکفن پوش» اثر بهرام بیضایی. پژوهش های بین رشته ای ادبی, 1401; 4(7): 1-32. doi: 10.30465/lir.2021.36079.1343
