نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. (نویسنده مسئول) Aghanouri135@gmail.com

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. Ehsan.reisi@gmail.com

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران A.mirbagherifard@gmail.com

4 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. Mhheidari1353@gmail.com

10.30465/lir.2021.34055.1240

چکیده

بازنویسی متون کهن موضوعی بسیار مهم و پیوند‌دهندۀ نسل‌های مختلف از لحاظ فرهنگی است. بازنویسی فعالیتی علمی_خلاقه است؛ بدان جهت که برای انجام یک بازنویسی موفق ضروری ست نسبت به متن کهن (مبدأ بازنویسی) اشراف علمی داشت و در فرآیند بازنویسی نیز باید به اصول علمی توجه کرد. افزون بر آن بازنویس نیز به‌مانند هر فعالیت علمی دیگر به الگویی کارا و موثر نیاز دارد تا بتواند بر اساس آن الگو، متنی منقح و اثرگذار در اختیار مخاطبان قرار دهد. اهمیت و حساسیت وجود این الگو، وقتی دوچندان می‌شود که گروه مخاطبان بازنویسی، کودکان باشند. این مقاله با بهره‌گیری از مباحث و نظریات علوم تربیتی و علوم ادبی کوشیده است الگویی گام‌به‌گام برای بازنویسی مثنوی برای کودکان7-12سال طراحی کند. مبنای علوم تربیتی این الگو برپایۀ آرای مونته‌سوری استوار شده است. استخراج مقاصد اصلی مولوی از سرایش مثنوی از منابع معتبر و علمی، فهم بافت و موقعیت داستان در کلام مولوی، به‌کارگیری وزن مثنوی، حذف داستان‌های فرعی، استفاده از راوی دوم شخص در زاویۀ دید، تکمیل شدن پایان داستان توسط خود کودک و.. از جمله مباحثی ست که با نظر به آرای تربیتی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد مثنوی به طور ویژه در باب بازنویسی مثنوی مولوی مطرح شده و از یافته‌های این پژوهش به شمار می‌رود. در پایان، مبتنی بر الگوی ارائه‌شده، یکی از داستان‌های مثنوی بازنویسی شده است. این تحقیق در قالب الگویی روشمند و با استفاده از دیدگاه‌های تربیتی مونته‌سوری، پیاده‌سازی اصول بازنویسی برای کودکان را تسهیل و تبیین کرده است.

کلیدواژه‌ها

اخوت، فرزانه (1388). «‌نگاهی بر بازنویسی‌های مثنوی مولوی برای کودکان و نوجوانان». پژوهشنامۀ فرهنگ و ادب، شماره 9، صص 396-417.
انصاری، پریا. فرزاد، عبدالحسین (1397). ‌ارائۀ شاخص‌های مطلوب بازنویسی و داستان گزینی آثار حماسی در ادبیات کودک و نوجوان (با تاکید بر شاهنامه فردوسی)، پژوهشنامۀ ادب حماسی. شماره 26 ، صص 13-50.
ایمن(آهی)، لیلی. خمارلو (میرهادی)، توران. دولت‌‌آبادی، مهدخت (1352). ‌گذری در ادبیات کودکان. تهران: شورای کتاب کودک.
باقری، خسرو (1378). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: مدرسه.
پایور،جعفر (1370). مقدمه‌ای بر ‌بازنویسی بازآفرینی در ادبیات کودک و نوجوان. تهران: گودرزی.
پایور،جعفر (1380 الف). شیخ در بوته؛ روش‌های بازنویسی و بازآفرینی و ترجمه و پرداخت در آثار ادبی. تهران: اشراقیه 
پایور،جعفر (1380 ب). «‌بررسی چند دهه بازنویسی از مثنوی». کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره 43، صص 16-22.
پورنامد اریان، تقی (1384). در سایۀ آفتاب. تهران: سخن.
تاجی‌نژاد، سارا (1392). نقد و تحلیل بازنویسی‌های پس از انقلاب اسلامی از مثنوی مولوی برای کودکان و نوجوانان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، هرمزگان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
جعفرنژاد، آتش (1363). ‌۳۹ مقاله دربارۀ ادبیات کودکان. تهران: شورای کتاب کودک.
حجوانی، مهدی (1380). «‌فقدان روشمندی؛ تاملی بر روش‌شناسی نقد ادبیات کودکان». پژوهشنامۀ ادبیات کودک و نوجوان، شماره 17، صص 157-170.
حسینی کسنویه، شهلا (1397). تحلیل دیدگاه‌های اندیشمندان معاصر در زمینۀ تربیت اوان کودکی به منظور ارائۀ الگو. رسالۀ دکتری فلسفۀ تعلیم و تربیت، خوراسگان، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی.
خانی، مریم (1394). نقد و بررسی بازنویسی‌های خلاق داستان‌های مثنوی برای کودکان ونوجوانان (براساس 20 اثر برگزیده)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، سمنان، دانشکده علوم انسانی.
خسرونژاد، مرتضی (1378 الف). « ‌معصومیت و تجربه در شعر کودک». مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ پانزدهم، شمارۀ 1، صص85-112.
خسرونژاد، مرتضی (1378 ب). «‌مفهوم کودکی و هدف ادبیات کودک». مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ بیست و دوم، شمارۀ 4، صص 154-168.
رازانی، بهمن (1355). ‌پژوهشی اجمالی در زمینۀ ادبیات کودکان، تهران: شرق.
سهراب(مافی)، معصومه (1372). ‌۱۷ مقاله دربارۀ ادبیات کودکان. تهران: شورای کتاب کودک.
شعاری نژاد، علی‌اکبر (1347). ‌اصول ادبیات کودکان. تهران: سروش.
سیدآبادی، علی‌اصغر (1380). «‌ادبیات کودکان متوسط؛ تاملی در مبحث مخاطب‌شناسی ادبیات کودک و نوجوان». پژوهشنامۀ ادبیات کودک و نوجوان، شماره 25، صص 11-20.
فاضلی، مهبود. نصر اصفهانی، ریحانه (1397). «‌بررسی اصول و معیارهای بازنویسی برای کودکان و نوجوانان ‌(مطالعۀ موردی: داستان‌های شاهنامه فردوسی)». مجلۀ ادبیات کودک و نوجوان. دانشگاه شیراز.
عزیزی علویجه، طوبی (1392). بررسی شیوه‌های بازنویسی و ساده‌سازی متون کهن ادبی برای کودکان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی،شهرکرد،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی.
کریمی، عبدالعظیم (1385). «‌نقش علوم تربیتی در ادبیات کودک». کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره 101 و 103، صص 11-15.
محمدی، محمدهادی (1378 الف). روش‌شناسی نقد ادبیات کودکان، تهران، سروش.
محمدی، محمدهادی (1378 ب). «‌چهار محور سازندۀ متن ادبی کودکان»، پژوهشنامۀ ادبیات کودک و نوجوان، شماره 16، صص 12-17.
مرتضائی، پروین (1391). بررسی بازنویسی‌ها و بازآفرینی‌های مثنوی مولوی برای کودکان و نوجوانان،منتشرشده از سال 1357تا 1387، رسالۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، شیراز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
مقدم، مریم (1393). «‌تحلیل محتوایی۲۰سال بازنویسی مثنوی برای کودکان و نوجوانان». فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 28، صص 89-110.
مونته‌سوری، ماریا (1374). از کودکی تا نوجوانی، ترجمۀ سپیده ویستامهر، تهران: دانشگاه الزهرا.
مونته‌سوری، ماریا (1386). کودک در خانواده، ترجمۀ سعید بهشتی، تهران:بین‌الملل.
نجفی بهزادی، سجاد (1392). بررسی اصول و شیوه‌های بازنویسی متون کهن ادبی برای نوجوانان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
نصر اصفهانی، ریحانه (1388). بررسی اصول و روش‌های بازنویسی در ادبیات کودک براساس 20 داستان پرکاربرد، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، تهران، دانشکده علوم انسانی دانشگاه الزهرا.
هاشمی‌نسب، صدیقه (1371). کودکان و ادبیات رسمی ایران، تهران: سروش.
Lauren L. Kolb. (2019). "Effects of social /emotional lessons in an elementary Montessori environment”. In the Journal of Sophia. St. Catherine University.
Wsmontessori. (June 14, 2020): http://wsmontessori.org/sites/default/files/pdffiles/needs-and-characteristics-of-the-elementary-child.pdf&ved>