نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران (نویسنده مسئول).

چکیده

ترس از عواطفی است که بشر در طول تاریخ همواره تجربه کرده است استعارۀ مفهومی یکی از راه‌هایی است که می‌توان تفاوت و شباهت فرهنگ‌ها را در اظهار و چگونگی آن به دست آورد. در اینجا به بررسی و مقایسۀ این استعاره در آثار علی محمد افغانی و ایشی گورو به روش توصیفی- تحلیلی پرداخته شده است و داده‌های تحقیق بر پایۀ رویکرد معناشناسی شناختی در چهارچوب دیدگاه-های نظری لیکاف و جانسون با تعداد 57 مورد در آثار دو نویسنده (29 مورد در آثار افغانی و 28 مورد در آثار ایشی گورو) استخراج شد و تفاوت و تشابه آنها در حوزه‌های مبدأ، اسم نگاشت و انواع استعاره بررسی گشت. نتایج حاصله شباهت میان آنها است و تفاوت کمتر است، شباهت در مبدأهای جانداربنیاد، رنگ بیناد، دشمن‌انگاری، دریا، رکود و بی‌حرکتی، سرما، مرگ و ماده و در مبدأهای آتش، بیماری، سلاح، قمار و دشمن در آثار افغانی است ولی در آثار ایشی گورو نبود، در عوض مبدأ گیاه در آثار ایشی گورو آمده و افغانی ندارد که بر اساس مبدأها، در اسم‌نگاشت نیز متفاوت هستند. شباهت اصلی در کاربرد انواع استعاره است که با تفاوت یک درصد، وجود شباهت را تأیید کرده است. استعاره هستی شناختی در آثار افغانی با تعداد 15 مورد و درصد 31 /26 و در آثار ایشی گورو با تعداد 14 مورد و درصد 56/24 آمده است، در استعاره ساختاری، اسم‌نگاشت‌های هر دو با تعداد مساوی 14 مورد با درصد 56/24 آمده است. این تفاوت اندک موًید تأثیر فرهنگ و محیط در ساخت استعاره های «ترس» است.

کلیدواژه‌ها

آنتونی جی ان جاج، داوری اردکانی، رضا، نیلی پور، رضا و قائمی نیا، (1391)، «زبان استعاری و استعاره­های مفهومی»، تهران:هرمس.
افراشی، آزیتا (1395)، «مبانی معناشناسی شناختی»، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
افراشی، آزیتا, عاصی, سید مصطفی, جولایی, کامیار (1395). «استعاره‌های مفهومی در زبان فارسی؛ تحلیلی شناختی و پیکره‌مدار» زبان‌شناخت،ش12: 39 ـ61.
افراشی, آزیتا (1397). «الگوی انطباق‌های ریشه‌شناختی واژگان و استعاره‌های مفهومی در حوزة عواطف با رویکرد شناختی». زبان و زبان‌شناسی، ش26: 69 ـ 88.
افراشی، آزیتا، قوچانی، بیتا(1397). «استعاره‌های مفهومی ترس در زبان فارسی و انگلیسی: رویکردی شناختی و پیکره‌ای». هنر زبان، ش2: 45 ـ 60 .
افغانی، علی محمد(1344)، «شوهر آهو خانم»، تهران:امیرکبیر.
همان  (1361) ،«بافته های رنج»،  تهران: امیرکبیر.
ایشی گورو، کازوئو (1394)، «غول مدفون»، ترجمه آرزو ارحمی، تهران: روزنه.
همان (1395)، «هرگز رهایم مکن»،  ترجمه  سهیل سمی، تهران: ققنوس.
همان (1396)، «هنرمندی از جهان شناور»، ترجمه  یاسین محمدی، تهران: افراز.
پرتوی، آناهیتا، سعادتی نیا، سهیل، حاجی پور، نادیا (1398).«استعارۀ مفهومی غم در دو نوع شعر مرثیه و حبسیه». پژوهش های بین رشته ای ادبی، دوره 1،شماره1، ص16-36.
زاهدی، کیوان، دریکوند، عصمت (1390).«استعاره­های شناختی در نثر فارسی و انگلیسی»، نقد زبان و ادبیات خارجی، دوره 3، شماره 2، شماره پیاپی 2.
کارگر، شهرام، زارع، میثم، شعبانی، بهرام (1398).«نقش نور در مفهوم سازی عشق در غزلیات حافظ». پژوهش های بین رشته ای ادبی، دوره 2، شماره 3، 212-234.
کووچش، زولتان(1396)، «استعاره مقدمه­ای کاربردی»، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
همان (1396)، «استعاره­ها از کجا می آیند»، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران:آگاه.
قاسم زاده، حبیب الله (1379)، «استعاره و شناخت»، تهران: فرهنگان.
قوچانی، بیتا (1395).«بررسی استعاره مفهومی ترس»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده زبان شناسی.
مولودی ، امیر سعید و غلامحسین کریمی دوستان (1396).«رویکرد پیکره بنیاد به استعاره های شناختی در زبان فارسی: مطالعه موردی حوزه مقصد ترس»، نشریه هنر زبان، شماره 4.