نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 (نویسنده مسئوول). استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران. ایران.
2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران. ایران
چکیده
اشتراکات بسیار خواب دیده یا رویا و متن ادبی از جمله پرهیز از مستقیمگویی، استفاده از تصویر، استعاره و نماد سبب می شود که روان شناسان و منتقدان ادبی راههای مشابهی برای کشف یک موضوع پیدا کنند. از طرفی مشهور است که رویا به داستان کوتاه شباهت دارد.
اسماعیل فصیح در داستانهایش از ذکر رویا به شکل رویکرد اصلی استفاده نکرده، اما کاربرد پر تکرار و گاه استفاده از آن برای پیشبرد داستان در تاثیر گذاری آنها بی سبب نبوده است. هدف این پژوهش، تحلیل رویا در پنج داستان از داستانهای فصیح است که رویا بینی در آنها پر کاربرد است و پاسخ به سوالهای ۱- رویاها چه تاثیری در پیشبرد روند داستان وی دارند؟ ۲-رویاها در داستانهای فصیح از منظر کدام یک از دو نظریه پرداز قابل تفسیر هستند؟ ۳- خوابها در این داستانها پیشگو و بشارت دهنده اند و یا تحت تاثیر وقایع گذشته؟
در این پژوهش از شیوه توصیفی تحلیلی استفاده شد و نتایج نشان داد بیشتر رویاها براساس موارد استرسزا و اضطرابی گذشته فرد شکل میگیرد و موجب تنشهای روحی برای خواببیننده در لحظات بیداری میگردد و گاهی برای التیام و درمان دردهای روزمره، قسمت ناخودآگاهِ ذهن، به کمک خواببیننده آمده و خاطراتی شیرین را تداعی میکند تا آرامش مورد نیاز حاصل گردد. از سوی دیگر، فصیح برای معرفی شخصیتهای داستانی، هم از حیث دلیل حضور آنها در زندگیِ شخصیت اصلی و هم از لحاظ گذشته زندگی وی و نیز روابطی که در حالات بیداری برای خواننده پنهان است، از خوابها به خوبی استفاده کرده است.
کلیدواژه‌ها
)