نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل. ایران.

2 کارشناس ارشد ادبیات تطبیقی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل. ایران

10.30465/lir.2020.4999

چکیده

خسرو و شیرین یکی از آثار مهم نظامی گنجوی در حوزۀ ادبیات غنایی است. نظامی در این منظومه، یکی از مهم‌ترین داستان‌های عاشقانۀ قبل از اسلام را به تصویر کشیده است. در این پژوهش با بهره‌گیری از ابزار کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی- تحلیلی و استفاده از نظریۀ عشق اریک فروم که نظریه‌ای روانشناختی است، شخصیت فرهاد بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که فرهاد از دیدگاه روانشناسی اریک فروم، شرایط عاشقی راستین را داراست یا نه. حاصل مطالعه نشان می‌دهد که فرهاد در خسرو و شیرین، عاشقی راستین است که در راه عشق، سختی‌های بسیاری را به جان می‌خرد و از خصایصی چون: استغنا، مهربانی، احساس مسئولیت، احترام و معرفت که از مهم‌ترین خصایص عشق در نظریۀ عشق اریک فروم هستند، به طور کامل برخوردار است. هم‌چنین، فرهاد، صفات مورد نظر برای رسیدن به عشق را در وجود خود دارد و او در راه رسیدن به مقصود، فردی واقع‌گرا، مؤمن و فعال است. بر این اساس، فرهاد از نظرگاه روانشناختی فروم، تمام خصایص و صفات یک عاشق واقعی را در وجود خود دارد و کیفیت حضور او در داستان و وقایعی که روی می‌دهد، گواهی بر این ادعاست.

کلیدواژه‌ها

استرنبرگ، رابرت­جی (1382)، قصّه عشق، ترجمة علی­­اصغر بهرامی، چاپ اول، تهران: نشر جوانة رشد.
باباصفری، علی­اصغر (1393)، فرهنگ داستان­های عاشقانه در ادب فارسی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و       
     مطالعات اجتماعی.
برادشاو، جان (1381)، آفرینش عشق، ترجمة جواد شافعی­مقدم و نیره ایجادی، چاپ اول، تهران: پیکان.
خان محمدی، محمد حسین (1394)، ادبیات غنایی ایران، چاپ اول، قم: نشر مهر امیرالمومنین.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1352)، «انواع ادبی و شعر فارسی»، خرد و کوشش، شماره 11 و 12. صص 96-119.
صفا، ذبیح الله (1381)، تاریخ ادبیات ایران، جلد1، چاپ یازدهم، تهران: نشر فردوس.
طوسی، محمد (1382)، عجایب­المخلوقات، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: علمی و فرهنگی.
فرشیدورد، خسرو (1363)، دربارة ادبیات و نقد ادبی، جلد1، چاپ اول، تهران: نشر امیرکبیر.
فروم، اریک (1388)، هنر عشق ورزیدن، ترجمة سمیه­سادات آل­حسینی، تهران: نشر جاجرمی.
فروم، اریک (1397)، هنر عشق ورزیدن، ترجمة پوری سلطانی، چاپ سی و سوم، تهران: نشر مروارید.
گیدنز، آنتونی و بردسال، کارن (1386)، جامعه­شناسی، ترجمة حسن چاوشیان، چاپ اول، تهران: نی.
لپ، اینیاس (1377)، روان­شناسی عشق ورزیدن، ترجمة کاظم سامی و محمود ریاضی، چاپ چهارم، تهران: چاپخش.
نظامی، الیاس­الدین (1392)، خسرو و شیرین، به کوشش محمد قهرمان، چاپ چهاردهم، تهران: نشر قطره.