نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران.

10.30465/lir.2020.4899

چکیده

عشق از موضوعات مشترک مباحث روانشناسی و آثار ادبی است که قابلیت بررسی و مقایسه را در چارچوب پژوهش‌های بین رشته‌ای دارد. استرنبرگ در نظریه قصه عشق معتقد است هر فردی متاثر از عوامل جنسیتی، فرهنگی و اجتماعی الگوهای رفتار عاشقانه مشخصی را فرا می‌گیرد که قصه عشق نام دارد و بر اساس آنها می‌توان سمت و سوی گرایش های عاطفی و علت دوام یا ناپایداری روابط عاشقانه را تشریح کرد. آنچه در پژوهش حاضر مورد توجه قرار گرفته است چگونگی مطابقت درونمایه روابط عاشقانه در پیرنگ داستان‌های مورد پژوهش با نظریه قصه عشق استرنبرگ است. نویسنده در این مقاله کوشیده است الگوهای مرتبط با روابط زوج‌ها در پنج رمان پرنده من، خط تیره آیلین، خون‌مردگی، پاییز فصل آخر است و چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم را با قصه‌های عشقی که استرنبرگ در نظریه خود تشریح کرده است، مطابقت دهد و اهمیت آن را در ساختار علّی و معلولی پیرنگ داستان‌ها نمایان سازد. قصه‌های عشق به کار رفته در این رمان‌ها، قصه‌های باغچه، خیال، بهبودی و خانه هستند که بر اساس آنها می‌توان منطق مستتر در پیرنگ داستان‌ها را تشریح کرد. چنانچه نگاه بینامتنی را بپذیریم، مطابقت متن داستانی با نظریه روانشناسانه‌ی استرنبرگ، اهمیت و جایگاه ویژه‌ای می‌یابد و می‌توان مطالعه‌ی چنین داستان‌هایی را برای آموزش قصه‌های عشق و تصحیح باورهای ناکارآمد خواننده پیشنهاد کرد.

کلیدواژه‌ها

آرمسترانگ، جان.(1393).شرایط عشق (فلسفۀ صمیمیت).ترجمۀ مسعود علیا. چاپ دوم. تهران: انتشارات ققنوس
احمدی، بابک. (1388). ساختار و تاویل متن. چاپ یازدهم، تهران: نشر مرکز
استرنبرگ، رابرت جی(1396) قصۀ عشق(نگاهی تازه به روابط زن و مرد)، ترجمۀ علی اصغر بهرامی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات جوانۀ رشد
 انوشیروانی، علیرضا(1389) «ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران»، فصلنامه ادبیات تطبیقی، ش1، پیاپی، 1، ص 6-38
اُیبُد، فمی.(1397).ادبیات و روانپزشکی. ترجمۀ ناصر همتی- ناصر معین، انتشارات نیلوفر
پیرزاد، زویا.(1380).چراغ ها را من خاموش می‌کنم. تهران: نشر مرکز
دیچز، دیوید.(1379).شیوه‌های نقد ادبی. ترجمۀ محمدتقی صدقیانی-غلامحسینیوسفی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات علمی
رحیمی،یدا... .(1388).سرّ دلبران در حدیث دیگران. خرم آباد: نشر شاپور خواست
رسولی ، محمدرضا- کیومثی، پریسا.(1398). «بررسی مفهوم عشق از دیدگاه رابرت استرنبرگ در حکایت عطار و نمایشنامۀ فانتزی شیخ صنعان محمدحسین میمندی نژاد».فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناسی. س15. ش54. صص101-133
رفاهی،ژاله-میرزاییجابری و همکاران .(1396).«اثربخشی تحلیل ارتباط متقابل  (TA) بر تغییرقصۀ عشق و دلزدگی زناشویی زنان». فصلنامهزنوجامعه (جامعهشناسیزنان).دوره 8.شماره 1 (مسلسل 29). صص167-183
زنگنه کیا، فاطمه.(1394) .«نقش واسطه ای قصۀ عشق در رابطه بین دلبستگی و رضایت زناشویی افراد متاهل». پری‌سادات سید موسوی، پایان نامه کارشناسی ارشد. پژوهشکده خانواده. دانشگاه شهید بهشتی
سالمون، رابرت.(1395) .«فضیلت عشق(اروتیک)». «دربارۀ عشق». ترجمۀ آرش نراقی. چاپ هفتم، نشر نی
سجودی، فرزان.(1387) .نشانه شناسی کاربردی.تهران: نشرعلم
صوفی نژاد؛ مریم و شهاب مرادی. (۱۳۹۵).   «مقایسه قصّه‌های عشق نظریه استرنبرگ در زوجین متقاضی طلاق با زوجین عادی». اولین کنفرانس بین المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی. رشت. بنیاد بین المللی غدیر گیلان.  https://www.civilica.com/Paper-GHADIRCONF01-
فرانکن، رابرت.(1393). انگیزش و هیجان. ترجمۀ حسن شمس اسفند آباد و همکاران. چاپ پنجم. تهران: نشر نی
فلاح، الهام.(1394).خون مردگی. تهران: چشمه
 فیشر، هلن.(1396).چرا عاشق می‌شویم ؟(ماهیت و فرایند عشق رمانتیک). ترجمۀ سهیل سمّی. تهران: انتشارات ققنوس
قندهاریون، عذرا-انوشیروانی، علیرضا .(1392).«ادبیات تطبیقی نو و اقتباس ادبی: نمایشنامه باغ وحش شیشه‌ای تنسی ویلیامز و فیلم اینجا بدون من توکلی».فصلنامه ادبیات تطبیقی(فرهنگستان زبان و  ادب فارسی). ش پیاپی 7. صص10-43
علیرضانژاد، سهیلا .(1397). جامعه شناسی عشق. تهران: دانژه
صنعتی، محمد .(1384).تحلیل روانشناختی در هنر و ادبیات. چاپ سوم. تهران: مرکز
کهباسی، ماه منیر.(1387). خط تیره آیلین. تهران: انتشارات ققنوس
مرعشی، نسیم.(1393). پاییز فصل آخر سال است. چاپ چهاردهم. تهران: نشر چشمه
محمدی خشوئی، مهناز-فرخ فر،‌فرزانه.(1395).«تاثیر اوضاع سیاسی و اجتماعی دوره آل مظفر بر مصورسازی شاهنامه، مطالعه موردی: مجلس نبرد رستم و سهراب». دو فصلنامه پژوهش هنر. س 6. ش11. صص11-23
محمودی، غلامرضا- حافظ الکتب، لیلی.(1389).« رابطه سبک های عشق ورزی و رضایتمندی زناشویی».فصلنامه تحقیقات روانشناختی. دوره  2 . شماره  6 . صص101-114 
نامورمطلق، بهمن و منیژه کنگرانی.(1390). گفتگومندی در ادبیات و هنر. تهران: نشر سخن
نامور مطلق، بهمن. (1394). درآمدی بر بینامتنیت. تهران: نشر سخن
نجومیان، امیرعلی.(1391).«به سوی تعریفی تازه از ادبیات تطبیقی و نقد تطبیقی».فصلنامه پژوهش های ادبی. سال9. ش 38. صص 115-138
__________ . (1390).«خوانش پلی فونیک، خوانش کونترپوان و خوانش زایشی واساز در گفتگومندی در ادبیات و هنر». به کوشش بهمن نامور مطلق و منیژه کنگرانی. تهران: سخن
نظری منظم، هادی.(1389). «ادبیات تطبیقی: تعریف و زمینه های پژوهش». نشریه ادبیات تطبیقی. دوره جدید. سال اول. ش 2. صص221-237
نوزیک، رابرت.(1395).«پیوند عشق». «دربارۀ عشق». ترجمۀ آرش نراقی. چاپ هفتم، تهران: نشرنی
وفی، فریبا.(1381).پرندۀ من. تهران: نشر مرکز
هاشمی، سید محمد-رشیدی، مرتضی.(1395). «بررسی مولفه‌های عشق کامل از دیدگاه استرنبرگ در غزلیات سعدی».یازدهمین گردهمایی بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی. دانشگاه گیلان. صص2103-2118
Aldridge, A. Owen [Ed.] (1969). “Comparative Literature, Matter and Method”. Chicago: University of Illinois Press.
Barthes, Roland. (2010). “The Death of the Author’’. The North on Anthology of Theory and Criticism.   Vincent B. Leitch. 2nd ed. New York: Norton. 1322-326.
Bone Bakker V.(2003). “Literature & medicine: humanities at the heart of health care: a hospital-based reading and discussion program developed by the main  humanities council”, Acad Med. Oct;78(10):963-967
Grant LK).2005(. “The secrets of Scheherazade: toward a functional analysis of imaginative literature”.Anal Verbal Behav: 181-190.
Han. Jr ).2013. (Locked-in: the syndrome as depicted in literature.Prog Brain Res: 19-34.
P. Matthijs Bal. Martijn Veltkamp .(2013).“How does fiction reading influence empathy? An experimental investiga role of emotional transportation.” Plos one:published online
Kidd DC, castano E .(2013). “Reading literary fictio n improves theory of mind”.Science., 342(6156): 377-380
Kristeva, Julia. “Desire in Language:A Semiotic Approach to Literature and Art”. Oxford: Blackwell, 1980
Jenny, Laurent. (1982). “The Strategy of Form’’. French Literary Theory Today. Ed. Tzvetan Todorov. Trans. R. Carter. London: Cambridge University Press.
Remak, Henry H. H. (1961). "Comparative Literature, Its Definition and Function" in Newton P. Stallknecht and Horst Frenz [Eds.]. Comparative Literature: Method & Perspective. Carbondale & Amsterdam: Southern Illinois Press. Pp. 1-57.