نگاهی به شخصیتهای رمان کلیدر دولت آبادی براساس مفاهیم احساس کهتری، جبران و برتری جویی در نظریه آدلر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روان شناسی دانشگاه پیام نور. مرکز پاکدشت. تهران. ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور. مرکز پاکدشت. تهران. ایران.

3 کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور. مرکز پاکدشت. تهران. ایران.

10.30465/lir.2020.4500

چکیده

منتقدین ادبی با بهره گیری از علم روان شناسی و تحلیل شخصیت و رویدادهای داستان، زوایای پنهان متن را آشکار می نمایند. یکی از اهداف نقد روان کاوانه بررسی و تحلیل شخصیت ها و وقایع پیوسته در متن است. هدف این مطالعه بررسی عقده حقارت، نمودهای برتری جویی و شیوه های جبران عقده حقارت در شخصیتهای اصلی داستان است. رمان های بلند و هنری، با توجه به پرداختن به وجه های مختلف شخصیت و رویدادهای متنوع پیرامون آن، جایگاه خوبی برای بروز و ظهور نقد روان شناختی هستند؛ از این رو رمان بلند و درخشان کلیدر، به قلم محمود دولت آبادی به دلیل پرداختن به وجوه مختلف شخصیتهای متعدد داستان ، متن خوبی برای این بررسی است. یافته های این مقاله که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده؛ حاکی از این است که نیروی برانگیزنـده و محرک رفتـارهـای گل محمد حس برتری جویی او و تلاش برای غلبـه بر احسـاس کهتری بود که عمال حکومتی بر وی روا داشتند. رفتار وی در پایان داستان بیانگر رسیدن به یکپارچگی و انسجام نقش وی  و وسیله ای برای بروز جنبه های برتر و متعالی شخصیت وی می باشد. سایر شخصیتهای داستان نیز مانند ستار، بیگ محمد و خان عمو نیز با غلبه بر احساس حقارت به مراتبی از حس برتری جویی رسیده بودند اما برخی دیگر مانند  قدیر، نادعلی، از احساس کهتری به ورطه عقده حقارت غلطیدند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

افخمی عقدا، رضا؛ فاطمه جمشیدی؛ جمشید قاسمی.( 1395). «واکاوی احساس کهتری در شخصیّت «عنتر ة بن شّداد» از رهگذر سروده‌هایش». مجله زبان و ادبیات عربی (مجله ادبیات و علوم انسانی سابق) شماره چهاردهم.

اسحاقیان، جواد (1383). کلیدر، رمان حماسه و عشق. تهران: گل آذین.

دولت آبادی، محمود(1387). کلیدر. تهران: فرهنگ معاصر.

ژف، مه رو(1386). تحلیل هشت داستان کوتاه معاصر فارسی با رویکرد روان‌کاوانه. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.

سیدان، مریم. (1386). «نقدی روان‌شناختی بر شازده احتجاب گلشیری». مجله دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه قم، سال اوّل، شماره سوم.

شمیسا، سیروس(1388). نقد ادبی. تهران: میترا.

شیری، قهرمان.(1387). «دلالت های ضمنی در کتاب جای خالی سلوچ و کلیدر دولت آبادی». زبان و ادبیات فارسی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 51، شماره مسلسل 207

شولتز، دوان پی؛ سیدنی الن شولتز. (1398). نظریه‌های شخصیت. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. ویراست دهم. تهران. نشر.

شولتز، دوان پی؛ سیدنی الن شولتز. (1395). تاریخ روان‌شناسی نوین. جلد دوم. ترجمه علی اکبر سیف  دیگران. تهران: نشر.

قبادی،حسینعلی؛ مجید هوشنگی.(1388). «نقد و بررسی روان‌کاوانة شخصیت زال از نگاه آلفرد آدلر». فصلنامه نقد ادبی، سال دوم. پاییز.

کریمی پناه، ملیحه؛ ابوالقاسم رادفر(1391). «بررسی و تحلیل موضوعات وصفی کلیدر»، ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شمارة اول.

گنجی، حمزه (1385). روان‌شناسی عمومی. تهران: ساوالان.

ناصحی، عباسعلی؛ فیروزه رئیسی.(1386). «مروری بر نظریات آدلر». تازه‌های علوم شناختی، سال 9 ، شماره 1، صص55-65.

یوسف قنبری، فرزانه؛ فرحناز حسینی پناه. (1391). «مارال کلیدر و کهن الگوی زن ایرانی». اندیشه‌های ادبی، سال 4، شماره 11، صص63- 88.

Hasper, J. (2013). Management of inferior feelings and addictive behaviors. Available at: www.alfredadler.edu/.../ Hasper%20MP%202013

پژوهش های بین رشته ای ادبی
دوره 1، شماره 2
پاییز و زمستان 1398
اسفند 1398
صفحه 207-229

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار