نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه عمومی دانشکدۀ هنر (نویسندۀ مسئول)، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، نجف آباد، ایران.

چکیده

ادبیات داستانی فارسی، گنجینه‎ای غنی از روایت‎های مختلف فکر و خیال نویسندگان خوش ذوق ایرانی است که در تعامل با هنر پر نفوذ سینما، قابلیت‎های تعامل فراوانی دارد و رمان تاریخی ده‌نفرقزلباش نوشته‌ی حسین مسرور، یکی از این آثار است که در بستر ادبیات عامیانه با جزئیات فراوان نوشته شده و با بهره‎مندی از وجوه تصویری و تعدد برخی عناصر نمایشی، ظرفیت‌های اقتباسی مطلوبی دارد. بر این اساس در مقاله‎ی پیش رو تلاش شده به روش توصیفی- تحلیلی نشان داده شود چگونه زمینه‎ی داستانی اثر و فراز و فرودهای پرکشش آن در کنار انبوهی از خرده‌روایت‎ها با انواع بحران‎ها و نقاط اوج داستانی، به بستری تبدیل شده که سایر عناصر نمایشی مانند کشمکش‌های پر هیجان فراوان، توصیفات متنوع و دقیق تصویری و شخصیت‎های نمایشی باورپذیر، با بیانی حماسی و کنش‎محور در آن شکل گرفته و در تعامل با درونمایه‏های پرمخاطب، این اثر را به گزینه‌ای مطلوب برای اقتباس سینمایی تبدیل کرده است.

کلیدواژه‌ها

ابراهیمی، منصور (1374) گفتگو با منصور ابراهیمی، مصاحبه‌کننده حسن گوهرپور، آیینه خیال، شماره 9 صص 76-74.
احمدسلطانی، منیره (1384) تصویرسازی در ادبیات عامیانه، فرهنگ، شماره 55.صص1-14.
اربابی، محمود (1387) هم‌اندیشی سینما و ادبیات، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
پورشبانان، علیرضا (1397) سینمای سرگرمی و ادبیات کلاسیک فارسی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
توبیاس، رونالد (1389) درونمایه در داستان، ترجمه مهرنوش طلایی. اهواز: رسش.
حیاتی، زهرا (1395) اهمیت «ساختار» و «درونمایه» در اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی هزار و یک‌شب، فصلنامه علمی پژوهشی ادبیات تطبیقی، دوره‌ی 4، شماره‌ی 2 ، صص17-43.
حیاتی، زهرا (1387) مهررویی و مسترویی: بازآفرینی منظومه‌ی خسرو و شیرین در سینما. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
داواک، ماسسمو (1352) پازولینی، فلورستانو واچینی و دیگران، ترجمه کامران شیردل، مجله سینما، تهران.صص2-41.
درودیان، ولی‌الله (1363) دیدارها و یادگارها: سخنی درباره حسین مسرور، نشریه آینده، سال دهم، شماره 2 و3. 185-179.
ذاکری کیش، امید و محمدی فشارکی، محسن (1392) قصه‌های عامیانه و انواع ادبی (با تکیه بر فیروزشاه‌نامه‌ی بیغمی)، ادب پژوهی، شماره 24، صص11-32.
کاویانی، مصطفی (1377) سخنیار شهر سخن (به مناسبت سی‌امین سال درگذشت استاد حسین سخنیار«مسرور»)، نشریه فرهنگ اصفهان، شماره 9 و 10. 54-50.
رزمجو، حسین (1382) انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
رضوی، سیدنوراله (1389) بررسی داستان‌های شاهنامه از نگاه ادبیات‌ نمایشی، انتشارات امیدمهر.
خیری، محمد (1368) اقتباس برای فیلم‌نامه، تهران: صدا و سیما.
فیلد، سید (1363) چگونه فیلم‌نامه بنویسیم، مترجم مسعود مدنی، انتشارات عکس معاصر.
سیگر، لیندا (1380) فیلم‌نامه اقتباسی، ترجمه عباس اکبری، تهران: نقش و نگار.
شاکری، عبدالرسول و دزفولیان، کاظم (1392-1393) رمان پاورقی و تاریخ سیاسی معاصر: خوانشی تحلیل گفتمانی از رمان ده نفر قزلباش، تاریخ ایران، شماره 5/73، زمستان 92- بهار 93. صص83-109.
غلام، محمد (1381) رمان تاریخی؛ سیر و نقد و تحلیل رمان‌های تاریخی فارسی، چاپ اول، تهران: چشمه.
غلام، محمد (1379) سیری در رمان‌های تاریخی فارسی(از 1284 تا 1333ش)، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شهریور 1379.صص29-37.
فاضلی، نعمت الله (1381) فرهنگ عامه و ادبیات عامیانه فارسی، کتاب ماه هنر، شماره 43و44. صص 82-85.
قبادی، حسینعلی و بیرانوندی، محمد (1386) آیین آینه، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دفتر نشر آثار علمی.
فهیمی‌فر، اصغر و یوسفیان‌کناری، محمدجعفر (1392) قابلیت‌های روایی ادبیات عامیانه‌ی ایران در اقتباس نمایشی برای تلویزیون و سینما، دوفصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، دوره‌ی1، شماره‌ی2، پاییز و زمستان 1392.صص 129-155.
فتوحی، محمود (1387) نظریه‌ی تاریخ ادبیات؛ با بررسی انتقادی تاریخ ادبیات نگاری در ایران، چاپ اول، تهران: سخن.
کریمی، ایرج (1381) ادبیات از چشم سینما، تهران: روزنگار.
مارتین، والاس (1382) نظریه‎های روایت، ترجمه محمد شهبا، تهران: هرمس.
مرادی، شهناز (1368) اقتباس ادبی در سینمای ایران، تهران: حروفچینی پیشگام.
مستور، مصطفی (1379) مبانی داستان کوتاه، چاپ اول. تهران: مرکز.
مسرور، حسین (1387) ده نفر قزلباش، تهران: دنیای کتاب.
مکی، ابراهیم (1388) مقدمه‌ای بر فیلم‌نامه‌نویسی و کالبدشناسی یک فیلم‌نامه، چاپ ششم، تهران: سروش.
موریسن، جرج و شفیعی کدکنی، محمدرضا و دیگران (1380) ادبیات ایران از آغاز تا امروز، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشر گستره.
میرصادقی، جمال (1387) راهنمای داستان‌نویسی، تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن (1380) صدسال داستان‌نویسی ایران، چاپ دوم، تهران: چشمه.
نوبل، ویلیام (1385) راهنمای نگارش گفت‌و‌گو، ترجمه عباس اکبری، چاپ دوم، تهران: سروش.
ادبیات عامیانه چیست؟ عامیانه نویس کیست؟ (نشست 1+3 در خبرگزاری فارس)، ادبیات داستانی اردیبهشت 1384 شماره 89، 9 صص از 20 تا 28.
یونسی، ابراهیم (1365) هنر داستان‌نویسی، انتشارات سهروردی.