تحلیل مرزبان‌نامه با رویکرد روان‌شناسی مثبت‌گرا بر اساس نظریه مارتین سلیگمن

رضاپور, زینب; مهرابی زاده هنرمند, مهناز; مقدمیان‌پور, مائده

doi:10.30465/lir.2025.50913.1968

تحلیل مرزبان‌نامه با رویکرد روان‌شناسی مثبت‌گرا بر اساس نظریه مارتین سلیگمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

زینب رضاپور ¹

مهناز مهرابی زاده هنرمند ²

مائده مقدمیان‌پور ³

¹ گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

² استاد گروه روانشناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

³ دانش‌آموختة کارشناسی‌ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

10.30465/lir.2025.50913.1968

چکیده

روان‌شناسی مثبت، شاخه‌ای نوین در علم روان‌شناسی است که با تمرکز و تأکید بر شناسایی قابلیت‌ها، استعدادها و گسترش فضائل اخلاقی انسان، در پی افزایش رضایتمندی و بهزیستی در زندگی افراد است. تعدد وجوه مشترک میان مرزبان‌نامه و روان‌شناسی مثبت‌گرا سبب شده‌است که در این پژوهش، به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی و تبیین برخی مولفه‌های روان‌شناسی مثبت در حکایت‌های مرزبان‌نامه پرداخته شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مباحث مطرح در روانشناسی مثبت در مرزبان‌نامه نیز جایگاه مهمی داشته و نویسندة مرزبان‌نامه با برخورداری از میراث فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی، قرن‌ها پیش از روان‌شناسی مثبت، نکات دقیقی را در باب این موضوعات با استفاده از داستان‌های جذاب و استناد و استشهاد به آیات و روایات و اشعار و امثال بیان کرده و از این طریق، به‌طور غیرمستقیم آموزه‌های خود را درونی و پایدار کرده و نگرش فرد را به زندگی، رفتارها و مناسبات اجتماعی، ارتقا بخشیده‌است. باوجود هم‌پوشانی روان‌شناسی مثبت و مرزبان‌نامه در بسیاری از مولفه‌ها، وراوینی به دلیل دیدگاه توحیدی، کسب فضائل اخلاقی را تنها برای خوشبختی انسان در زندگی مهم نمی‌داند بلکه به رستگاری اخروی نیز توجه دارد. از این رو داستان‌ها با ایمان و باورهای دینی آمیخته است و عنصر معنویت از سایر مؤلفه‎ها جدا نیست بلکه انگیزة اصلی در کسب فضائل و التزام به آن‌ها است.

کلیدواژه‌ها

مرزبان‌نامه

روان‌شناسی مثبت‌گرا

مارتین سلیگمن

فضیلت

داستان

موضوعات