نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دانشگاه ارومیه
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه.
چکیده
ادبیات در همۀ اشکال خود باعث ایجاد ارتباط بین انسان‌ها می‌شود و در ادبیات عارفانه نیز عرفا، با توجه خاصی که به تربیت سالکان و ارشاد عامۀ مردم داشتند، با آثار به جا مانده‌شان این ارتباط را حفظ کرده‌اند. از منظری دیگر ادبیات عرفانی فارسی را می‌توان به دو گروه دیگرنوشت و خودنوشت تقسیم کرد که در آن‌ها ادبیات فارسی وسیلۀ بیان مقاصد عالیۀ عرفانی و اخلاقی و تربیتی عرفا هستند. شیوۀ خاص در برقراری ارتباط، از مشخصه‌های این آثار گرانقدر است که پنهان در کلام مکتوب عرفا است و جاذبه‌ای خاص به آن می‌دهد. یکی از علوم نوینی که به شناخت ارتباط غیرکلامی مستور در لایه‌های کلامی ادبیات عرفانی کمک شایانی می‌کند علم ارتباطات است. این پژوهش با روش توصیفی -تحلیلی و با رویکردی بینرشتهای، به بررسی مؤلفه‌های ارتباط غیرکلامی به کارگرفته شده در ثبت اقوال «شیخ ابوالحسن خرقانی» می‌پردازد که در «نورالعلوم» و دیگر آثار ارزشمند ادبیات‌عرفانی فارسی به‌جامانده‌اند و به دلیل امّی بودن شیخ، جزو آثار عرفانی دیگرنوشت است. بررسی‌ها نشان داد که مؤلفه‌ی «ارتباط‌های آوایی» بیشترین بسامد را دارد. یافته‌ها و دسته‌بندی‌ها حاکی از کاربرد وسیع ارتباطات غیرکلامی همراه با ارتباط کلامی در اقوال خرقانی است و همین امر سبب جذابیت سخنان و مقبولیت او در میان اهل عرفان و عامه‌ی مردم بوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)