حضور طبیعت در رمان درخت انجیر معابد احمد محمود تابع گفتمان‌هایی است که تمام ساختارهای جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد که بر اساس اندیشه‌ی فوکو در چهارمقوله‌ی واژگونی، گسست، برون‌بودگی و دگرسانی قابل بررسی است. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال خواهیم پرداخت که نزاع دو گفتمان سنّتی و مدرنیته چه تحوّلات و پیامدهایی را در جغرافیای زیستی جامعه‌ی داستانی مورد پژوهش ما در بر داشته است؟ تا با پاسخگویی به آن به علل عدم سیر تکاملی محیط زیست انسانی و طبیعی برای رسیدن به نوعی معرفت‌شناسی در قبال رفتار با طبیعت پی ببریم. نتایج پژوهش حاکی از این است که بر اساس اصل واژگونی تغییر ماهیّت سلطه‌ی طبیعت بر انسان در دوران سنّتی به سلطه‌ی انسان بر طبیعت در عصر مدرن پیامدهای نامطلوبی را برای جامعه‌ی زیست‌محیطی و انسانی رقم زده است. نابودی باغچه و ساخت شهرک و عدم توجه به فطرت و ذات طبیعت در گفتمان مدرنیته در این رمان نقطه‌ی گسست سنّت از مدرنیته را بازتولید می‌کند. مطابق اصل برون‌بودگی فوکو ناهمخوانی لایه‌های موجود در گفتمان سنّتی و مدرنیته و اعمال آن در حوزه‌ی جغرافیایی خاص باعث ایجاد انتروپی در جامعه‌ی زیستی و انسانی ‌گردیده که بر اساس اصل دگرسانی می‌توان ریشه‌ی آن در انگاره‌های دانایی در دو دوره‌ی تاریخی سنّت و مدرنیته با کارکردهایی متفاوت دانست؛ کارکردهای متفاوتی که مقاومت‌هایی را شکل داده و باعث شده جامعه‌ی زیست‌بومی و انسانی سیر تکاملی‌ای را طی نکند و متضمن ظهور گزاره‌های زیست‌محیطی جدیدی که طبیعت را در مسیر تازه‌ای قرار دهد، نباشد.