نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهناز جوکاری ¹
• سعید حسام پور ²

¹ پژوهشگر پسادکتری دانشگاه شیراز

² استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه شیراز

چکیده

مادرانگی مفهومی است که بازنمود آن در دنیای واقعی، متأثر از نظریه‌ها، تاریخ، افسانه‌ها و برساخت‌هایی است که در فرهنگ و متون یک ملت نهادینه شده است. مسئله‌ای که مفهوم مادرانگی را پیچیده در هاله‌ای از افسانه‌ها، دور از امر واقع برمی‌سازد و به دیگربودگی مادران دامن می‌زد. در این پژوهش، باتوجه‌به اهمیت برساخت مادرانگی در ادبیات داستانی نوجوان، به بررسی انواع سوژگی مادران در ادبیات داستانی نوجوان پرداخته‌ایم. هدف از این این پژوهش بررسی تنوع سوژگی مادران در تاریخ ادبیات داستانی نوجوان، است. رویکرد پژوهش، بررسی سوژه و قدرت از دیدگاه فوکو و دیگر نظریه‌پردازان بوده است و روش پژوهش کیفی و داده‌کاوی استقرایی بوده است. برای این منظور، بیش از سی اثر داستانی از دهه‌ی 50 تاکنون بررسی شده است و در این پژوهش به 15 نمونه در 6 دسته سوژگی مادران اشاره شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد سوژگی مادران در این آثار از دهه‌ی 50 تاکنون، متناسب با گذر زمان، تنوع زیادی ندارد و همواره متأثر از روابط قدرت تعریف می‌شود. پس از بررسی آثار، 6 دسته سوژگی برای مادران می‌توان برشمرد: 1.ناسوژگی؛ 2. ابژگی؛ 3. سوژگی همدست؛ 4. سوژگی میانجی (زنانگی مؤکد)؛ 5. سوژگی گفتمانی؛ 6. سوژگی اقتصادی.

کلیدواژه‌ها

• مادران
• سوژگی
• قدرت
• فمینیسم
• ادبیات داستانی نوجوان

موضوعات

• پژوهشهای میان رشته ای ادبی