نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

10.30465/lir.2023.43750.1652

چکیده

این پژوهش، در راستای مطالعات بین‌رشته‌ای ادبیات، به دنبال واکاوی پیوند میان معماری و ادبیات داستانی شکل گرفته است. هدف این پژوهش تحلیل رمان سمفونی مردگان عباس معروفی و نقش بناها و عناصر معماری در شکل دادن به ساختار این رمان است. روش تحقیق بر مبنای نظریۀ مفهوم سکونت نوربری-شولتز است. در این پژوهش بناهای معماری این رمان از منظر نظریۀ مفهوم سکونت و انواع سکنی گزیدن واکاوی شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد بناهای معماری مانند کاروانسرا، قهوه‌خانه، خانه و فضاهایی چون آشپزخانه، انباری و عناصری چون آستانه و پنجره نقش کلیدی در این رمان ایفا می‌کنند و نویسنده با یاری جستن از ویژگی‌های منحصرد به فرد آن‌ها از منظر شیوه‌های مختلف سکونت و نیز دلالت‌های ضمنی‌شان مفاهیم موردنظر خود را شرح می‌دهد. خانه، قهوه‌خانه و کاروانسرا در این داستان ادامۀ شخصیت‌ها هستند و هویت شخصیت‌ها با این مکان‌ها تکمیل می‌شود. خانه برابر با پدر، قهوه‌خانه برابر با آیدین و کاروانسرا برابر با اورهان است. شخصیت آیدا نیز به کمک جزءفضای آشپزخانه و فضای آستانه‌ای، که مبین مفاهیم خاصی در معماری است، توصیف می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

کتاب‌نامه
آلبوغبیش، عبدالله و گل‌بابایی، فاطمه (1400). «پیوند ادبیات و موسیقی در روایت سمفونی مردگان»، متن‌پژوهی ادبی، دورۀ 25. شمارۀ 87، صص 168 ـ 192. 
انوشیروانی، علیرضا و غفاری، سحر (1393). «بررسی تطبیقی کارکردهای پیش‌نمونه در رمان مدرن»، ویژه‌نامه فرهنگستان (ادبیات تطبیقی)، سال پنجم. شمارۀ2، ص، 63 ـ 82.
باشلار، گاستن (1396). بوطیقای فضا، ترجمۀ مریم کمالی و محمد شیربچه، چاپ سوم، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
رفاهی، سمانه و نصری، امیر (1398). «تحلیل عناصر معماری در محاکمۀ کافکا»، نقد ادبی، سال 12، شمارۀ 48، صص 81 ـ 114. 
شمیسا، سیروس (1387). فرهنگ اشارات؛ اساطیر، سنن، آداب، اعتقادات، علوم و... . (جلد دوم). چاپ اول، تهران: میترا.
شمیسا، سیروس (1393). بیان و معانی (ویراست دوم)، چاپ چهارم، تهران: میترا.
لاج، دیوید (1400). هنر داستان‌نویسی؛ با نمونه‌های از متن‌های کلاسیک و مدرن، ترجمۀ رضا رضایی، چاپ دهم، تهران: نی.
مایس، پیر فون (1384). عناصر معماری: از صورت تا مکان، ترجمۀ فرزین فردانش، چاپ اول، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
معروفی، عباس (1396). سمفونی مردگان، چاپ بیست و ششم، تهران: ققنوس.
نوربری-شولتز، کریستیان (1400). مفهوم سکونت؛ به سوی معماری تمثیلی، ترجمۀ محمود امیر یاراحمدی، چاپ یازدهم، تهران: آگه.
ولک، رنه و اوستین وارن (1390). نظریۀ ادبیات، ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر، چاپ سوم، تهران: نیلوفر.
یاوری، حورا (1384). زندگی در آینه: گفتارهایی در نقد ادبی، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
 
Spurr, David (2012). Architecture & Modern Literature. USA: The University of Michigan press.