نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

10.30465/lir.2021.32777.1202

چکیده

پوپولیسم ، ازجمله مؤلفه‌های مطرح در علوم اجتماعی و سیاست است که با تأکید بر محوریت نقش و خواست عامۀ مردم و با شعار دفاع از حقوق ازدست‌رفتۀ ایشان در مقابل طبقۀ روشنفکر حاکم، به اشکال گوناگون بر ذهن و قلم نویسندگان در حوزۀ ادبیات داستانی تأثیر نهاده‌است. پوپولیسم دارای مشخصه-های مثبتی است که در بشتر موارد بر اثر برخی انحرافات، چهره‌ی کاملاً منفی‌ای را به‌‌خود می‌گیرد، تا جایی که این بازخورد متضاد، مشخصه‌های واقعی پوپولیسم تلقی می‌گردند. داستان قلعه حیوانات اثر «جورج اورول » یکی از نمودهای روشن نظام اجتماعی پوپولیستی‌ در ادبیات داستانی است که نویسنده در نگارش آن، با استفاده از قالب «فابل » و ترسیم شخصیت‌های نمادین حیوانی، یک جنبش مردمی با چهرۀ پوپولیستی را در داستان خود الگوبرداری کرده ‌است. در این مقاله که با روش تحلیلی- تطبیقی است، کوشش شده است که ضمن بررسی و اثبات وجود مشخصه‌های پوپولیسم در متن داستان «قلعه‌ی حیوانات»، روند تغییر کارکرد مشخصه‌های آن و الگو گرفتن این داستان از یک انقلاب پوپولیستی بررسی و تبیین گردد. نتایج این این مقاله حاکی از این امر است که این داستان در واقع ترسیم کنندۀ یک نظام پوپولیستی است که در روند آن مشخصه‌های مثبت پوپولیسم به مرور تبدیل به مشخصه‌هایی منفی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ا
حمدی، حسنعلی (1383)، «پوپولیسم فرهنگی - سیاسی پیامدها و راهکار برون‌رفت»، مطالعات میان‌فرهنگی، س 1، ش 3، صص 54-41.
اسدی شهام (1396)، «از اتوپیا تا دیس اتوپیا - نقدی بر درام سیاسی اجتماعی نظام­های توتالیتری (نمونه موردی قلعه حیوانات)»، پژوهش در هنر و علوم‌انسانی، س 2، ش 5، صص 160-135.
اورول، جورج (1377)، قلعة حیوانات، ترجمه امیر شاهی، امیر، چ 10، تهران: جامی.
اورول، جورج (1363)، مجموعه مقالات، ترجمه اکبر تبریزی، چ 1، تهران: پیک نو.
اورول، جورج (1386)، قلعه حیوانات، ترجمه ز. علیزاده، چ 2. تبریز: یاران.
آریان­پور، امیرحسین (1354)، جامعه‌شناسی هنر، چ 3، تهران: دانشکدة هنرهای زیبا.
آقابخشی علی و مینو افشاری راد (1374)، فرهنگ علوم سیاسی، چ 1، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
پور زکی، گیتی (1383)، «درکی فراگیر از پوپولیسم»، کتاب ماه، س 8، ش 81، صص 36-32.
تاگارت، پل، (1381)،پوپولیسم، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: انتشارات آشیان.
توفیق فر، بهزاد (1388)، «شوالیه مقدس استعمار در قلعة حیوانات»، زمانه، س 8، پیاپی 79- 80، صص 72-68.
حاتمی، عباس (1394)، «پوپولیسم و کورپوراتیسم در پهلوی دوم: ابزارهای نرم برای یک اقتدارگرایی سخت»، جستارهای سیاسی معاصر، س 6، ش 2، صص 24-1.
حبیبی، مجتبی (1382)، «قلعۀ حیوانات تمثیل تاریخی یا تاریخ تمثیلی»، ادبیات داستانی، شماره 71، صص 18-16.
دلیر پور، پرویز (1389)، «زمینه­های سیاسی و اجتماعی پوپولیسم و اقتدار طلبی»، مجله اطلاعات سیاسی - اقتصادی، س 24. پیاپی 279-280، صص 61-46.
رحیق اغصان علی (1384)، دانشنامه در علم سیاست، چ 1. تهران: انتشارات فرهنگ صبا.
زرفا، میشل (1368)، جامعه‌شناسی ادبیات داستانی: رمان نو واقعیت اجتماعی، ترجمه نسرین پروینی، چ 1، تهران: فروغی.
زیباکلام، صادق و دیگران (1390)، «برسی کارکرد رسانه نوشتاری در ایجاد و گسترش پوپولیسم در ایران»، فصلنامه فرهنگ و ارتباطات، س 1 ، ش 1، صص 29-1.
ساجدی، طهمورث (1388)، «بررسی پوپولیسم فرانسه و ابعاد ادبی و اروپایی آن»، نشر دانش، س 24. ش 116، صص 11-4.
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1377)، راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، چ 2، تهران: طرح نو.
عباسی، خیام (1399)، «جستار جامعه‌شناختی در چگونگی شکل‌گیری رمان فارسی؛ خوانش لوکاچی- بوردیویی»، پژوهش‌های بین رشته‌ای ادبی، دوره 2، ش 3، پیاپی 3، صص 190-144.
قوام، ابوالقاسم، بهنام مینا (1390)، «بررسی شخصیت­های قلعة حیوانات جورج اورول و باب شیر و گاو کلیله‌ودمنه»، ادبیات تطبیقی، دوره 3، ش 5، صص 238-225.
کلودمونو، ژان (1388)، «قدرت پوپولیسم»، مجله گفتگو، س 17، شماره 54، صص 72-62.
کوثری، مسعود (1379). تأملات در جامعه‌شناسی ادبیات، چ 1، تهران: مرگز بازشناسی اسلام و ایران.
کوشا، سعید (1379)، بازهم قلعة حیوانات، چ 1، تهران: نقش‌و نگار.
لاکلائو، ارنستو و دیگران (1388)، در ستایش پوپولیسم، ترجمه احمد ایزدی و عباس ارض­پیما، چ 1. تهران: رخداد.
محمدی، عزیز (1396)، «تمثیل در داستان مزرعه حیوانات نوشتة جورج اورول»، زیبایی­شناسی ادبی، دوره 8، ش 33، صص 93-80.
مختاری، مسروره (1398)، «تحلیل محتوایی رمان «آتش به اختیار» اثر محمدرضا بایرامی بر اساس جامعه‌شناختی ژرژ لوکاچ و لوسین گلدمن»، پژوهش‌های بین رشته‌ای ادبی،  دوره 1، ش 1، پیاپی 1. صص 302-284.