Document Type : Original Article

Author

PhD in History, Department of History, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran

10.30465/lir.2020.4533

Abstract

The art and literature are the most trustable objects and can reflect the history of the society. The poets and the artist are the conscience and the voices of their time. The changes and transformations in the social and historical aspects could be put into literature if there is originality and subjectivity. The poems are predator and manifesto of the passion, impulses and numerous social pains, so it acts like a cutter cultural media and records varieties of the injuries and social and historical crisis of the country. As a historical and cultural memory of Persian society as well as one of the critics of historical and social situation in Eighth century AH, Hafiz received so many social and historical injuries in his time and reacted to them in his poems. This research with its historical approach and analytic-descriptive method concentrates on social and historical injuries in Eighth century AH in his divan. The findings show that Hafiz included the social and historical injuries of his time such as insecurity and instability, determinism and fatalism, treason, hypocrisy and duality, mistrust and the domination of viciousness over virtue for awareness of the readers. Hafiz suggested the probable alternatives and the solutions such as patience, willingness, faithfulness, love and monotheism, testing and pragmatism, wisdom and dervish versus this injuries.

Keywords

- قرآن کریم.
- نهج­البلاغه، به تصحیح سیّد رضی، (1382)، ترجمه­ی علی اصغر فقیهی، قم: مشرقین.
- ابن بطوطه، (1348)،سفرنامه ابن بطوطه (رحله ابن بطوطه)، ج1، ترجمه­ی محمد علی موحد، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب،
- اشپولر، برتولد، (1380)، تاریخ مغول در ایران: سیاست، حکومت، و فرهنگ دوره­ی ایلخانان، ترجمه­ی محمود میرآفتاب، تهران: علمی و فرهنگی.
- ایشانی، طاهره، (1397)، اشعار انتقادی – اجتماعی حافظ شیرازی، تهران: دولت علم.
- وصاف، عبدالله بن فضل الله، (1383) تاریخ وصاف، تحریر عبدالمحمد آیتی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- باقری خلیلی، علی اکبر؛ موسی کیخا، (1387)، «بررسی انتقادات اخلاقی ـ اجتماعی در غزلیات حافظ شیرازی»، مجله­ی دانشکده­ی علوم انسانی سمنان، سال 7، شماره­ی 25، زمستان 1387، ص 27- 48.
-بولت، باربارا، (1395)، هایدگر در چارچوبی جدید، ترجمه­ی مهتاب کلانتری، تهران: ناهید.
-بهبهانی، مرضیه، (1387)، «تمثیل آیینه­ی اجتماع؛ سیری در تمثیل­های ادبیات عرفانی در آثار عطار و مولانا»، مجله­ی ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، شماره­ی 13، زمستان 1378: ص 43- 76.
- تتوی، احمد قاضی؛ قزوینی، آصف­خان، (1382)، تاریخ الفی، محقق و مصحح: غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: علمی و فرهنگی.
- جوینی، عطاملک (1370)، تاریخ جهانگشای جوینی، تهران: ارغوان.
- حاجی مزدارانی، مرتضی، کوپا، فاطمه؛ محمدی بدر، نرگس و غلامرضا زندی، (1391)، «بررسی ناامنی­های عهد مغول و نقش آن در انحطاط اخلاقی ایرانیان»، مجله­ی تاریخ اسلام و ایران، شماره­ی 15، پاییز 1391: ص 1- 29.
- حافظ، شمس­الدین محمّد، (1394)، دیوان حافظ، بر اساس نسخه­ی تصحیح شده­ی غنی- قزوینی، به کوشش رضا کاکائی دهکردی، چ ششم، تهران: ققنوس.
-خرمشاهی، بهاء­الدین، (1371)، حافظ­نامه، جلد یک، چ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
- خواندمیر، غیاث­الدین بن همام­الدین، (1380)، تاریخ حبیب­السیر، تهران: خیام.
- دهخدا، علی اکبر، (1341)، لغت­نامه­ی دهخدا، جلد 30، تهران: سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور.
- رستگارمند، سهراب، (1386)، «بازتاب مسائل اجتماعی سیاسی عصر مغول در اشعار اقتصادی سیف فرغانی»، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام­نور مرکز تبریز.
- رنجبر، احمد، (1371)، اجتماعیات در ادبیّات، تهران: اساطیر.
- رییس دانا، فریبرز، (1383)، «ریاستیزی عاشقانه­ی حافظ»، مجله­ی حافظ، شماره­ی 2، اردیبهشت 1383: ص 14- 19.
-زرکوب شیرازی، ابوالعباس معین­الدین احمد شهاب­الدین ابی­الخیر، (1351)، شیرازنامه، به کوشش اسمعیل واعظ جوادی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
- زرین­کوب، عبدالحسین، (1383)، از کوچه­ی رندان، چ شانزدهم، تهران: سخن.
- سریع­القلم، محمود، (1377)، «مبانی عشیره­ای فرهنگ سیاسی ایران»، مجله­ی اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره­ی 135 و 136، آذر و دی 1377: ص 34- 43.
- شبانکاره­ای، محمد بن علی بن محمّد، (1381)، مجمع­الانساب، دو مجلد،  محقّق و مصحّح: میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
- شوکینگ، لوین لودینگ، (1373)، جامعه­شناسی ذوق ادبی، ترجمه­ی فریدون بدره­ای، تهران: انتشارات توس.
- صدیق اورعی،غلامرضا؛ اسکافی، مریم، (1395)، «چگونگی گزارش ناامنی سیاسی به شاه در گلستان سعدی»، پژوهشنامه­ی علوم سیاسی، شماره­ی 43، علمی ـ پژوهشی، تابستان 1394: ص 181- 203.
- طوسی، خواجه نصیرالدین، (1364)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
- غزالی طوسی، ابوحامد محمّد، (1368)، کیمیای سعادت، دو جلد، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی.
-غنی، قاسم، (1366)، یادداشت­ها در حواشی دیوان حافظ، به کوشش اسماعیل صارمی، تهران. انتشارات علمی.
- فرهمند، مهناز؛ شفیعی­نژاد، مجتبی و دامن­باغ، مرتضی، (1395)، «دوگانگی فرهنگی و بی­اعتمادی اجتماعی؛ مطالعه­ی شهروندان شهر یزد و شیراز»، دو فصلنامه­ی مطالعات اجتماعی ایران، سال هفتم، شماره­ی 2، پاییز و زمستان 1395: ص 73- 96.
- کتبی، محمود، (1364)، تاریخ آل­مظفر، مصحح و محقق: عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
- معین­الدین یزدی، جلال­الدین محمد، (1326)، مواهب الهی، جلد 1، با تصحیح و مقدمه­ی سعید نفیسی، طهران: اقبال.
- معین، محمد، (1387)، فرهنگ فارسی معین، یک جلدی، تهران: اشجع.
-مستوفی، حمدالله. 1336. نزهه القلوب. به کوشش محمد دبیر سیاقی. تهران : طهوری.
- نسوی، شهاب­الدین، (1385)، نقثه المصدور، تهران: توس.
- وثوقی، منصور و رحمانی، مصطفی، (1392)، « بررسی راهکارهای افزایش اعتماد اجتماعی میان مدیریت شهری و شهروندان تهرانی»، فصلنامه­ی برنامه­ریزی منطقه­ای، سال سوم، شماره­ی 11: ص 31- 42.
- Avery, Peter (2010) “Foreword: Hafiz of Shiraz,” in Hafiz and the Religion of Love in Classical Persian Poetry, edited by Leonard Lewisohn, London: I.‌ B.‌ Tauris, pp.‌ ix-xvi.
Cook, Karen (2001): Trust in Society, Russell Sage Foundation, New York.
- Malpas, s, (2006), “Historicism”, the rout ledge companion to critical theory, EDS, Paul wake an simon malpas, newyork: pout ledge. PP, 55- 65.