پژوهشهای میان رشته ای ادبی
عفت نقابی؛ محمدرضا طوسی نصرآبادی
چکیده
پژوهش حاضر با نگاه میان‌رشته‌ای ادبیات و علوم شناختی به بررسی مفهوم‌سازی استعاری احساسات عشق و غم در دیوان اشعار فارسی ملامحمد فضولی بغدادی اختصاص دارد. در مورد ضرورت اتخاذ ماهیت میان‌رشته‌ای این پژوهش باید گفت تحلیل فهم متن از جنبة میان‌رشته‌ای، بررسی آن را بر اساس اصول علومی مانند زبان‌شناسی شناختی ممکن می‌سازد. تحقیق حاضر ...
بیشتر
پژوهش حاضر با نگاه میان‌رشته‌ای ادبیات و علوم شناختی به بررسی مفهوم‌سازی استعاری احساسات عشق و غم در دیوان اشعار فارسی ملامحمد فضولی بغدادی اختصاص دارد. در مورد ضرورت اتخاذ ماهیت میان‌رشته‌ای این پژوهش باید گفت تحلیل فهم متن از جنبة میان‌رشته‌ای، بررسی آن را بر اساس اصول علومی مانند زبان‌شناسی شناختی ممکن می‌سازد. تحقیق حاضر پژوهشی توصیفی-تحلیلی با رویکرد نظریه استعاره شناختی است. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤالات است که کلان الگوهای استعاری فضولی در بیان احساسات عشق و غم در اشعارش کدامند و چه تفاوتی با حوزه‌های مبدأ استعاری از دید کوچش (2000) در باب حوزه‌های استعاری احساسات دارند؟ آیا مفهوم‌سازی استعاری احساسات در اشعار فضولی بغدادی با الگوی مفهوم‌سازی استعاری جهانی تطابق دارد یا مفهوم‌سازی احساسات به صورت فرهنگی و خاص است؟ با بررسی تعداد 5814 بیت شعر از دیوان فارسی فضولی مشخص شد 122 عنوان عبارت استعاری احساس غم و 107 عنوان عبارات استعاری در حوزه عشق را شامل می‌شوند و کلان‌الگوهای استعاری به ترتیب بسامد مشخص شدند. همچنین مشخص شد که احساسات عشق و غم در اشعار فضولی بغدادی با قلمروهای مبدأ استعاری کوچش (2000) شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند. شباهت قلمروهای استعاری کوچش و فضولی در مفهوم‌سازی استعاری احساسات نشان از فرضیة جهانی استعاره‌های مفهومی است. این شباهت‌ها ناشی از حالات فیزیولوژیکی و رفتاری احساسات مذکور یا واکنش‌های ناشی از این احساسات است. تفاوت‌های قلمروهای مبدأ استعاری مورد نظر کوچش و فضولی هم ناشی از عقاید و باورهای فرهنگی گروه اجتماعی و فرهنگی خاص فضولی بغدادی است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
سهیلا نوربخش بیدختی؛ فرنگیس فرهود
چکیده
یکی از جنبه‌های مهم تحلیل متن ادبی، بررسی چگونگی درک و تعبیر آن از سوی خواننده است. نظریه های فضاهای ذهنی (فوکونیه، 1997) و آمیزه مفهومی (فوکونیه و ترنر، 2002) دو نظریه شناختی هستند که می توانند نحوه دریافت خواننده از متن را تحلیل کنند. این پژوهش با هدف آشنایی مخاطب با چگونگی درک معنی، در چارچوب نظریات مذکور و به روش توصیفی– تحلیلی، به ...
بیشتر
یکی از جنبه‌های مهم تحلیل متن ادبی، بررسی چگونگی درک و تعبیر آن از سوی خواننده است. نظریه های فضاهای ذهنی (فوکونیه، 1997) و آمیزه مفهومی (فوکونیه و ترنر، 2002) دو نظریه شناختی هستند که می توانند نحوه دریافت خواننده از متن را تحلیل کنند. این پژوهش با هدف آشنایی مخاطب با چگونگی درک معنی، در چارچوب نظریات مذکور و به روش توصیفی– تحلیلی، به بررسی دو روایت پرداخته است: بازگردانی بخشی از داستان کاوه آهنگر در شاهنامه و حکایتی از رساله دلگشای عبید زاکانی. دلیل انتخاب داستانی از شاهنامه، شاخص بودن آن اثر روایی در مجموعه آثار ادب پارسی است و حکایت عبید زاکانی می‌تواند نماینده ژانر طنز در ادبیات باشد، در حالیکه بیان شاهنامه جد است. این دو اثر می‌توانند نماینده نوع ادبی زیرمجموعه خود باشند. مطالعه پیش رو بر آن است که فضاهای ذهنی خرد و کلان و نقش فضاسازها در تغییر دریافت‌های متن را طی فرایند مفهوم‌سازی تبیین نماید. تحلیل این متون روایی نشان می‌دهد که چگونه فضاهای اصلی و درونه‌ای یک روایت تحت تأثیر فضاسازها شکل می‌گیرند و چگونه نگاشت میان آنها باعث ایجاد فضاهای آمیزه می‌شود. این تحلیل همچنین دو نوع فضای ذهنی عاطفی و غیرعاطفی را که در قالب آمیزه مفهومی بوجود می‌آیند، آشکار کرده و مشخص می‌کند که گاه غلبه فضای ذهنی عاطفی بر غیرعاطفی یا بر عکس، می تواند در ایجاد ژانرهای مختلف روایی موثر باشد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
مجید هوشنگی
چکیده
نقش شارحان و مفسرین در تفهیم، ساختارمندی، تاویل، دسته‌بندی و در نهایت، پویایی و کاربردی نمودن داده-های فکری فلاسفه، جایگاهی ثانوی و گاهی همطراز با خود اندیشمندان را داراست؛ در این میان، ژیل دولوز، فیلسوف و متفکر فرانسوی با بازخوانی و تحلیل نظام اندیشگانی نیچه ودیگران، موفق به خلق و زایش نظریه‌های نوینی در حوزه‌ی تفکر شده است. او ...
بیشتر
نقش شارحان و مفسرین در تفهیم، ساختارمندی، تاویل، دسته‌بندی و در نهایت، پویایی و کاربردی نمودن داده-های فکری فلاسفه، جایگاهی ثانوی و گاهی همطراز با خود اندیشمندان را داراست؛ در این میان، ژیل دولوز، فیلسوف و متفکر فرانسوی با بازخوانی و تحلیل نظام اندیشگانی نیچه ودیگران، موفق به خلق و زایش نظریه‌های نوینی در حوزه‌ی تفکر شده است. او نظریه‌ی شخصیت مفهومی را از تطبیق نظام روایی افلاطون، دکارت، نیچه و چند نویسنده‌ی دیگر ابداع کرد و معتقد بود که شخصیتی چون زرتشت، بواسطه‌ی برخورداری از مولفه‌ها و مشخصه‌هایی، شخصیت مفهومی برساخته‌ی نیچه است. از سویی، می‌توان در تحلیل داده‌ها و مشخصه‌هایی که دولوز در تبیین شخصیت مفهومی بیان می‌دارد، شمسِ مولانا را نیز دارای این ظرفیت و قابلیت دانست و در نگاهی تطبیقی، این دو را در یک خویشاوندی مشترک تحلیل کرد. لذا این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی، و با بهره‌گیری از بن‌مایه‌ی نظری دولوز، به تحلیل این دو شخصیت در چهارچوب نظریه‌ی شخصیت مفهومی پرداخته است و در نهایت به این نتیجه خواهد رسید که هم شمسِ مولانا و هم زرتشتِ نیچه از یک آبشخور فکری و در چهاچوب شخصیت مفهومی خلق شده اند و هر دو برخاسته از اصل بدلیت، نقاب و امر فراتاریخی بوده و دارای مشخصه‌های تاثری، نسبتی و پویایی در این ساخت فلسفی و روایی هستند.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
مطهره آزادی خواه؛ مریم امیرارجمند؛ ماندانا هاشمی
چکیده
هدف و معنای زندگی، در حال حاضر یکی از دشوارترین و مهمترین سؤالات انسان است. امروزه پاسخ گفتن به این پرسش و پرداختن به این موضوع بیش از گذشته احساس می‌شود. ویکتور فرانکل نظریه پردازی است که از رهگذر تجربیات سختی که داشته است به این پرسش پاسخ گفته است. وی در مکتب خویش که «معنا درمانی» نام دارد، کوشیده است تا به انسان یادآور شود ...
بیشتر
هدف و معنای زندگی، در حال حاضر یکی از دشوارترین و مهمترین سؤالات انسان است. امروزه پاسخ گفتن به این پرسش و پرداختن به این موضوع بیش از گذشته احساس می‌شود. ویکتور فرانکل نظریه پردازی است که از رهگذر تجربیات سختی که داشته است به این پرسش پاسخ گفته است. وی در مکتب خویش که «معنا درمانی» نام دارد، کوشیده است تا به انسان یادآور شود که هرکس در زندگی و نهاد خود معنایی را باید کشف کند تا به‌وسیله آن بتواند از سختی‌ها بگذرد و از پوچی و یاس در امان بماند. فرانکل معتقد است هدف و معنا باید به‌گونه‌ای باشد که حتی سخت‌ترین لحظه‌های زندگی هم معنادار باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های معنا درمانی در شعر دو شاعر معاصر، شاملو و اخوان ثالث و مقایسه دیدگاه این دو شاعر نسبت به معنای زندگی است تا از این راه بتوان به راه‌کارهایی برای دریافت معنای زندگی ارائه داد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است؛ به‌این‌ترتیب که ابتدا سه مؤلفه مهم از این نظریه توضیح داده می‌شود و سپس در شعر شاملو و اخوان ثالث به بررسی و مقایسه پرداخته شده است. جامعه آماری در این تحقیق مجموعه آثار دو شاعر به‌طور کامل است. دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که شاملو سه مؤلفه عشق، رنج و مرگ را پذیرفته است و از هرکدام معنایی برای ادامه زندگی پیدا کرده است؛ و برخلاف او اخوان ثالث دچار خلأ وجودی است و دائم علیه زندگی خود در طغیان است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
منصور پیرانی؛ مرضیه سلیمیان
چکیده
سلامت، تربیت و موفقیت کودکان در جهان امروز از مسایل بسیار مهم در خانواده‌ها، محیط آموزشی، فرهنگی و ادبیات کودکان است که در قالب‌های گوناگون از جمله داستان‌ها، انیمیشن‌ها و گونه‌های دیگر ادبی بازتاب می‌یابد. اهمیت این مساله موجب شد در آثار ادبی کودکان با رویکرد روانشناختی هم مورد بررسی قرار بگیرد. بدین منظور داستان‌هایی مورد ...
بیشتر
سلامت، تربیت و موفقیت کودکان در جهان امروز از مسایل بسیار مهم در خانواده‌ها، محیط آموزشی، فرهنگی و ادبیات کودکان است که در قالب‌های گوناگون از جمله داستان‌ها، انیمیشن‌ها و گونه‌های دیگر ادبی بازتاب می‌یابد. اهمیت این مساله موجب شد در آثار ادبی کودکان با رویکرد روانشناختی هم مورد بررسی قرار بگیرد. بدین منظور داستان‌هایی مورد مطالعه قرارگرفت؛ از میان آنها داستان «مننوکربابا نیستم» نوشتۀ احمد اکبرپور به جهت وضوح بازتاب این مهم انتخاب شد. این داستان مسائل و مشکلات زندگی فرزندی به نام داوود را روایتِ می‌کند، که بسیاری از خصلتهایش در مقام شخصیت اصلی داستان منعکسکنندۀ شخصیت افراد مهرطلب براساس تقسیمبندی سهگانۀ کارنهورنای و قابل انطباق با نظریهیروانکاویشخصیت اوست. این مقاله با روش تحلیل ـ توصیفی، بر آن است تا ضمن شناخت و معرفی تعارض مهرطلبی، شخصیت اصلی این داستان مورد بررسی قرارگیرد و زوایای شخصیتی او که بازتابی است از ویژگی‌های فرد مهرطلب، تحلیل شود. هدف این مقاله بررسی ابعاد مهرطلبی و ارائه راهکاری در جهت تصعید این مهم است لازم است در امر مهم تربیت بدان توجه شود که غفلت از آن عوارض و پیامدهای ناگواری در پی خواهد داشت.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
ابوالفضل حری
چکیده
این مقاله، بر نقش مطالعات میان‌رشتگی و فرهنگی در تبیین ادبیات تطبیقی تأکید می‌کند. در این‌جا، پای چند مسأله به میان می‌آید. اول، ادبیات فقط محدود به متون مکتوب نمی‌شود و همه نوع متون نوشتاری و غیرنوشتاری را در برمی‌گیرد. دوم، تعریف دقیقی از ادبیات تطبیقی به‌مثابه «رشته» یعنی نظام مطالعاتی در دست نداریم. سوم، علاوه بر مطالعات ...
بیشتر
این مقاله، بر نقش مطالعات میان‌رشتگی و فرهنگی در تبیین ادبیات تطبیقی تأکید می‌کند. در این‌جا، پای چند مسأله به میان می‌آید. اول، ادبیات فقط محدود به متون مکتوب نمی‌شود و همه نوع متون نوشتاری و غیرنوشتاری را در برمی‌گیرد. دوم، تعریف دقیقی از ادبیات تطبیقی به‌مثابه «رشته» یعنی نظام مطالعاتی در دست نداریم. سوم، علاوه بر مطالعات رشتهای، بحث مطالعات میان‌رشته‌ای، چندرشتهای، بینارشتهای، پسارشتهای و فرارشتهای نیز به میان می‌آید. همة بحث این است که ادبیات تطبیقی چه موقع و چگونه ممکن است به مطالعۀ فرهنگی بدل شود؟ این مقاله، می‌کوشد به برخی مسائل مرتبط با پیوند مطالعات فرهنگی، میان‌رشتگی، و ادبیات تطبیقی اشاره و روابط میان آنها را به اختصار تبیین کند. از این رو، ابتدا به پیشینة مطالعاتی اشاره، و سپس، مبانی نظری بحث تبیین می‌شود. به تعاریف مختلف فرهنگ نیز اشاره، و مباحث میان رشتگی در ارتباط با مطالعات فرهنگی و ادبیات تطبیقی مرور می‌شوند. آنگاه تلاش می‌شود، مسائل میان‌رشتگی ادبیات تطبیقی به مثابه رشته، مرور شود. این مقاله، درآمدی بر بحث ارتباط ادبیات تطبیقی با سایر هنرها محسوب می‌شود.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
مریم درپر
چکیده
این پژوهش مطالعه‌ای بینامتنی است که به بررسی وجوه همانندی بوف کور به‌عنوان آغازگر داستان مدرن فارسی و نقاشی انتزاعی/آبستره واسیلی کاندینسکی و چگونگی کارکرد لایۀ حسی- ادراکی در آنها می‌پردازد. این مشابهت را بین صحنة آغازین بوف کور و شروع هنر انتزاعی واسیلی کاندینسکی (زادة 1866. مسکو) که خود او توصیف نموده، نشان می‌دهد؛ با هدف مطالعۀ ...
بیشتر
این پژوهش مطالعه‌ای بینامتنی است که به بررسی وجوه همانندی بوف کور به‌عنوان آغازگر داستان مدرن فارسی و نقاشی انتزاعی/آبستره واسیلی کاندینسکی و چگونگی کارکرد لایۀ حسی- ادراکی در آنها می‌پردازد. این مشابهت را بین صحنة آغازین بوف کور و شروع هنر انتزاعی واسیلی کاندینسکی (زادة 1866. مسکو) که خود او توصیف نموده، نشان می‌دهد؛ با هدف مطالعۀ بوف کور به‌عنوان یک «درونمتن» یعنی متنی که حضور متون دیگر را منعکس می‌کند. کاندینسکی، که یکی از آغازگران هنر انتزاعی است، از معروفترین و اثرگذارترین هنرمندان سدة بیستم است و صادق هدایت نیز نویسنده‌ای مشهور در ادبیات ایران و جهان است. نتایج پژوهش مشابهتی را درشروع آفرینش هنر کلامی (داستان بوف کور) و خلق هنر دیداری (نقاشی کاندینسکی) نشان می‌دهد که حرکت به سوی انتزاع را رقم میزند. این حرکت در هر دو هنر با مکاشفهای آغاز می‌شود که نور در آن نقش اساسی دارد و در هر دو، آنچه برای سوژه لذتبخش است، دور شدن از واقعیت است و این امر ریشه در وجه انتقادی بوف کور و هنر کاندینسکی دارد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
محمدعلی رضایی
چکیده
بررسی شخصیّت کلو در داستان سووشون مسئلۀ اصلی این مقاله است که به سبب دوری از خانوادۀ روستایی و محیط دلخواهش دچار اضطراب و پرخاشگری شده و در برابر یوسف و خانواده‌اش، مکانیسم‌های دفاعی روانی را به کار می‌برد که منطبق با نظریّۀ کارن هورنای است.هدف از این تحقیق، آن است که تاثیر دوران کودکی و محیط رشد و تعلیم و تربیت را در شکل‌گیری شخصیّت ...
بیشتر
بررسی شخصیّت کلو در داستان سووشون مسئلۀ اصلی این مقاله است که به سبب دوری از خانوادۀ روستایی و محیط دلخواهش دچار اضطراب و پرخاشگری شده و در برابر یوسف و خانواده‌اش، مکانیسم‌های دفاعی روانی را به کار می‌برد که منطبق با نظریّۀ کارن هورنای است.هدف از این تحقیق، آن است که تاثیر دوران کودکی و محیط رشد و تعلیم و تربیت را در شکل‌گیری شخصیّت آیندۀ کودک نشان دهد. کودکی که بهخاطر احساس ناامنی و نبودِ محبّت واقعی احساس درماندگی کند، راهی جز انتخاب مخالفت و ستیز ندارد.روش مقاله برای رسیدن به اهداف و نتایج مشخص به شیوۀ توصیفی- تحلیلی بوده و استفاده از روش کتاب‌خانه‌ای و گردآوری مطالب را در پیش گرفته است.نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وقتی کودک در دوران رشد از امنیّت روانی بیبهره باشد، دچار اضطرابهای فراوانی می‌گردد که زمینۀ روانرنجوری را فراهم آورده و باعث استحالۀ شخصیّتی نیز می‌گردد؛ و سرانجام یک از تیپهای شخصیّتی مورد نظرِ کارن هورنای در او آشکار می‌شود.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
سمیه رضایی؛ جعفر فسایی
چکیده
ادبیات و خصوصاً داستان‌هایی که برای کودکان نوشته می‌شود، اگر براساس شناخت درست از شخصیت و روحیات کودکانه و روانشناسی دوران کودکی نوشته شده باشد، نه تنها می‌تواند در برآورده‌شدن بعضی از نیازهای کودک، یاری‌رسان باشد، بلکه در تقویت توانمندی کودکان در برآوردن نیازهایشان نیز می‌تواند نقش موثری داشته باشد و در این مهم والدین و مربیان ...
بیشتر
ادبیات و خصوصاً داستان‌هایی که برای کودکان نوشته می‌شود، اگر براساس شناخت درست از شخصیت و روحیات کودکانه و روانشناسی دوران کودکی نوشته شده باشد، نه تنها می‌تواند در برآورده‌شدن بعضی از نیازهای کودک، یاری‌رسان باشد، بلکه در تقویت توانمندی کودکان در برآوردن نیازهایشان نیز می‌تواند نقش موثری داشته باشد و در این مهم والدین و مربیان کودک را یاری کند.از آنجا که نیازهای شخصیت‌های داستانی رفتارهای آنها را شکل و جهت می‌دهد و اینگونه حوادث داستان به وجود می‌آید و در حقیقت برانگیختگی یک نیاز موجد ناپایداری در خط داستانی می‌شود، می‌توان بر اساس نظریه گلاسر به تحلیل شخصیت‌های داستانی در داستان‌های کودکانه و در نهایت تبیین جنبه درمانی و میزان اثربخشی داستان‌ها در شخصیت و بهبود سلامت روانی مخاطبان کودک پرداخت. در این پژوهش به منظور رسیدن به این هدف، آثار داستانی (تألیف و ترجمه) برگزیده (آثاری که بیشترین جوایز را به خود اختصاص داده‌اند) در بازه زمانی 1300-1390، براساس کتاب برگ‌های ماندگار (حدوداً 145 داستان)، گزینش شدند. پس از گزینش آثار، شخصیت‌های داستانی (اصلی و فرعی) در همه داستان‌ها استخراج شدند؛ سپس به تبیین نیازهای شخصیت‌ها در داستان پرداخته شد و اینکه برانگیختگی این نیازها به چه انتخاب‌هایی منجر می‌شود و نوع انتخاب شخصیت‌ها چه تأثیری در سرنوشت آنها دارد و سپس مقایسه‌ای میان نیازهای پنجگانه صورت گرفت.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
علیرضا شعبانلو
چکیده
لیکاف و جانسون، استعاره را ابزاری شناختی می‌دانند که بواسطة چیزی متعارف و تجربی، چیزی دیگر را می‌شناسیم. از نظر آنان استعاره در سراسر زندگی روزمره و نه تنها در زبان، که در اندیشه و عمل ما جاری است و نظام مفهومی معمول ما که در چارچوب آن می‌اندیشیم و عمل می‌کنیم، ماهیتی اساساً استعاری دارد. آنان مدّعی‌اند در نظریه‌های سنتی، به رابطة ...
بیشتر
لیکاف و جانسون، استعاره را ابزاری شناختی می‌دانند که بواسطة چیزی متعارف و تجربی، چیزی دیگر را می‌شناسیم. از نظر آنان استعاره در سراسر زندگی روزمره و نه تنها در زبان، که در اندیشه و عمل ما جاری است و نظام مفهومی معمول ما که در چارچوب آن می‌اندیشیم و عمل می‌کنیم، ماهیتی اساساً استعاری دارد. آنان مدّعی‌اند در نظریه‌های سنتی، به رابطة استعاره با تفکر توجّه نشده است؛ بلکه فقط به تعابیر زبانی استعارهها در شعر و ادبیات توجه کردهاند و بین زبان روزمره و زبان ادبی تمایز نهادهاند. از این رو تعریف جدید را در تقابل با استعارة زبانی، استعارة مفهومی نامیدند که دارای ویژگی‌های چون یکسویگی نگاشت و اصل تغییر ناپذیری است و به انواعی چون استعاره متعارف و نو و تصویری تقسیم می‌شود. در این مقاله، نظریة استعاره مفهومی و برخی از تناقضهای درونی آن را نقد کردهایم که برخی از نتایج عبارتند از: شناخت و فهم استعاری نیست بلکه قیاسی است؛ استعاره مبتنی بر شباهت است و تغییر ناپذیری اصل معتبری نیست.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
شیرزاد طایفی؛ سمیه قربانپور دلیوند
چکیده
در دنیایی که تعامل و مواجهه با دیگری و بیگانه و هم‌زیستی با وی، حقیقتی انکارناپذیر محسوب می‌گردد، ارائۀ راهکاری برای اجرای بی‌خطرترین و مسالمت‌آمیزترین شیوه‌های تعامل و هم‌زیستی منظور نظر تمامی اندیشمندان میان‌فرهنگی با رویکردهای گوناگونشان محسوب می‌شود. به باور اندیشمندان میان‌فرهنگی، این شیوه‌ها از مسیرِ چگونگی فهمِ- ...
بیشتر
در دنیایی که تعامل و مواجهه با دیگری و بیگانه و هم‌زیستی با وی، حقیقتی انکارناپذیر محسوب می‌گردد، ارائۀ راهکاری برای اجرای بی‌خطرترین و مسالمت‌آمیزترین شیوه‌های تعامل و هم‌زیستی منظور نظر تمامی اندیشمندان میان‌فرهنگی با رویکردهای گوناگونشان محسوب می‌شود. به باور اندیشمندان میان‌فرهنگی، این شیوه‌ها از مسیرِ چگونگی فهمِ- خود- از- دیگری- می‌گذرد. اهمیتِ شیوه‌های تعامل، گفت‌وگو و درک دیگری، گفتمان میان‌فرهنگی را به شیوه‌ای مبسوط، به مسألۀ فهم از دیدگاه هرمنوتیکِ میان‌فرهنگی متمرکز کرده است. بازتاب رفتارهای هر فرهنگ نسبت به فرهنگ‌های بیگانه، معیاری برای تحلیل جهان‌بینی فرهنگ‌ها نسبت به یکدیگر است که در زبان، عقاید، آداب و رسوم، قوانین و فرهنگ هر ملت جریان دارد. شعر و هنر را نیز از آن جهت که بازتابی از حقایق جهانند، می‌توان منبع مناسبی برای بررسیِ نوع فهم حقیقتِ ذاتِ دیگری در یک فرهنگ و تلقیِ-خود- در رویارویی با فرهنگ بیگانه دانست. در این پژوهش با بررسی مجموعه شعر « طفلی به نام شادی» شفیعی‌کدکنی، نگاه شاعر به دیگری، بیگانه، فهم و درک دیگری و شیوه‌های تعامل با آن از منظر هرمنوتیک آنالوژیکِ مال، دیالوگ چند‌سویه‌ی کیمرله و نیز پولی‌لوگ ویمر، مورد مداقه قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که اهمیت حضور، درک هویت، تعامل و هم‌سخنیِ با دیگری ضمن پاسداشت هویت خودی در جامعه‌ای اسلامی و نیز درک تفاوت‌های میان خود و بیگانه، از درون‌مایه‌های برجستۀ مجموعه شعرِ «طفلی به نام شادی» و هم‌سو با آرمان‌های مدّ نظر اندیشمندان هرمنوتیک میان‌فرهنگی است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
الهه فیضی مقدم؛ محمد عارف؛ محمدرضا شریف زاده
چکیده
هدف این مقاله خوانش بیش‌متنی اساطیر ترکیبی پیکرگردانی در نمایشنامه‌های بهرام بیضایی بر پایه نظریه ژرار ژنت است. بیش‌متنیت یکی از اقسام ترامتنیتِ ژنت، درباره ارتباطِ میان دو متن است. این نظریه بیشتر به برگرفتگی و تأثیر متن پیشین بر متن پسین می‌پردازد و شامل دو نوع اساسی، همانگونگی و تراگونگی‌ست. اساطیر ترکیبی پیکرگردانی از مهمترین ...
بیشتر
هدف این مقاله خوانش بیش‌متنی اساطیر ترکیبی پیکرگردانی در نمایشنامه‌های بهرام بیضایی بر پایه نظریه ژرار ژنت است. بیش‌متنیت یکی از اقسام ترامتنیتِ ژنت، درباره ارتباطِ میان دو متن است. این نظریه بیشتر به برگرفتگی و تأثیر متن پیشین بر متن پسین می‌پردازد و شامل دو نوع اساسی، همانگونگی و تراگونگی‌ست. اساطیر ترکیبی پیکرگردانی از مهمترین عوامل اعجاب‌آفرین در ادبیات به‌شمار می‌آیند. در فرآیند پیکرگردانی، موجودات از صورتی به‌صورت دیگر بدل می‌گردند و در حالت ترکیبی به‌صورت مخلوقاتی مرکب از انسان، حیوان و... ظاهر می‌شوند. ادبیات خاستگاه حضور اساطیر است و بر یکدیگر تأثیرات دوسویه دارند، این رابطه بزنگاهی‌ست که می‌توان از منظر بیش‌متنی به آن پرداخت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که این موجودات در هجده نمایشنامه بیضایی وجود دارند و حضور آنها وامدار ادبیات اسطوره‌ای، افسانه‌های عامیانه و منظومه‌های پهلوانی است. بیضایی در فرآیند تبدیل روایات اساطیری (پیش‌متن) به نمایشنامه (بیش‌متن) به مضمون اصلی وفادار بوده و در اغلب موقعیت‌های نمایشی از آنها به‌طور مستقیم بهره برده است. روش پژوهشی این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و بر پایه تحلیل محتوای کیفی، ویژگی‌های اساطیر ترکیبی پیکرگردانی در نمایشنامه‌های بیضایی کشف شده و با استناد به نظریه بیش‌متنیت، میزان تأثیرپذیری آنها از ادبیات کهن بررسی گردیده است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
هاشم کرمی؛ نسرین علی اکبری؛ زانیار نقشبندی
چکیده
نظام مفهومی‌ای که با آن می‌اندیشیم، ساختاری استعاری دارند که با عنوان استعاره‌های مفهومی در فرهنگ، هنر و آداب و رسوم انسانها ظاهر می‌شوند و این امر در بحث زبان‌شناسی شناختی قابل بحث و بررسی است. استعاره‌های مفهومی به عینی‌سازی امور ذهنی می‌پردازد و نگرش شاعران و نویسندگان را در حوزه‌های مختلف این مقوله، مورد ارزیابی قرار می-دهد. ...
بیشتر
نظام مفهومی‌ای که با آن می‌اندیشیم، ساختاری استعاری دارند که با عنوان استعاره‌های مفهومی در فرهنگ، هنر و آداب و رسوم انسانها ظاهر می‌شوند و این امر در بحث زبان‌شناسی شناختی قابل بحث و بررسی است. استعاره‌های مفهومی به عینی‌سازی امور ذهنی می‌پردازد و نگرش شاعران و نویسندگان را در حوزه‌های مختلف این مقوله، مورد ارزیابی قرار می-دهد. یکی از این مفاهیم انتزاعی، زمان است. پژوهش حاضر، در راستای این موضوع و با تکیه بر نظریۀ مذکور صورت گرفته که در آن به تحلیل مفهوم مورد بحث در آثار محمد جواد محبت و پرتو کرمانشاهی پرداخته شده است. در آثار شاعران مذکور، زمان به صورت‌های مختلفی عینی می‌گردد، پرتو کرمانشاهی زمان را به صورت انسانی خون‌ریز و محمد جواد محبت، زمان را به صورت انسانی سخاوتمند می‌بیند، نگاه دو شاعر به مقولۀ زمان در بحث حیوان‌انگاری نیز بسیار به هم نزدیک است و با دیدی منفی به زمان می‌نگرند. گاهی زمان در اشعارشان به صورت پرده و حایل جلوه می‌کند و گاهی به صورت اشیاء قابل شمارش؛ آنان از زمان به عنوان مکانی محصور یاد می‌کنند که نگرش هر یک در این امر متفاوت است. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی به انجام رسیده که در آن ضمن عینی‌سازی مفهوم زمان، اشتراکات و افتراق-های حوزه‌های مختلف آن را برای مخاطبان شرح و تفسیر نموده‌ایم. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که نگاه محمد جواد محبت و پرتو کرمانشاهی در عینی‌سازی مفهوم زمان با امور طبیعت نیز نمود بارزی دارد
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
آسیه ذبیح نیا
چکیده
تحقیق حاضر رمان جای خالی سلوچ (1358) از دولت آبادی(1319) را در چارچوب نظریۀ داغ ننگ گافمن(1963( بررسی می کند. نظریۀ گافمن، روابط میان افراد در زندگی روزانه را تحلیل می کند. رمان خالی خالی سلوچ، روایت زندگی زن روستایی به نام «مِرگان» در روستای دور افتاده «زمینج» است که می‌کوشد پس از ناپدید شدن ناگهانی شوهرش، خانواده را حفظ کند، ...
بیشتر
تحقیق حاضر رمان جای خالی سلوچ (1358) از دولت آبادی(1319) را در چارچوب نظریۀ داغ ننگ گافمن(1963( بررسی می کند. نظریۀ گافمن، روابط میان افراد در زندگی روزانه را تحلیل می کند. رمان خالی خالی سلوچ، روایت زندگی زن روستایی به نام «مِرگان» در روستای دور افتاده «زمینج» است که می‌کوشد پس از ناپدید شدن ناگهانی شوهرش، خانواده را حفظ کند، در این راستا خود و فرزندانش متحمل انواع آزار جسمی، جنسی، سرخوردگی روحی و عاطفی، تحقیر، خیانت و بیوفایی می‌شوند. مقاله سعی دارد تا با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش بنیادین پاسخ دهد که کدام مضمون و درونمایۀ نظریۀ داغ ننگ گافمن در رمان جای خالی سلوچ نمود بیشتری دارد؟ براساس نتایج تحقیق، مهمترین داغ ننگ و برچسب زنیها در رمان جالی خالی سلوچ، بیهویتی، ناامنی و انزجار است. داغ بیاعتباری، احساس شومی سرنوشت، ناامنی وعقده حقارت و به تبع آن برانگیختگی حس کینتوزی و انتقام است که بیش از هر چیز دیگر مرگان را در برمی‌گیرد. مرگان و دیگر زنان داستان، اشخاصی رنجور، پریشان و سرگشته، ناامید، مضطرب و افسرده هستند که گرفتار چنبره سرنوشتاند. دولت آبادی به روایت زندگی این افراد می‌پردازد که احساس بیهویتی و سرگشتگی می‌کنند.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
عیسی سلیمانی؛ محمدحسین جواری
چکیده
هر نویسنده‌ای که با سیاست و تاریخ و قدرت درگیر باشد، به ناچار بازتاب آنها در آثارش هست، و چون گلشیری نویسنده‌ای بود که مدام به تاریخ ایران بیشتر از طریق متون معتبر نظر داشت، هم از طریق بینامتنیت با آثار کهن سود می‌برد و هم خوانش سیاسی خودش را در آثارش وارد می‌کرد. نقد سیاسی و مارکسیتی بیشتر ملهم از آثار مارکس و انگلس هستند، و تقریبا ...
بیشتر
هر نویسنده‌ای که با سیاست و تاریخ و قدرت درگیر باشد، به ناچار بازتاب آنها در آثارش هست، و چون گلشیری نویسنده‌ای بود که مدام به تاریخ ایران بیشتر از طریق متون معتبر نظر داشت، هم از طریق بینامتنیت با آثار کهن سود می‌برد و هم خوانش سیاسی خودش را در آثارش وارد می‌کرد. نقد سیاسی و مارکسیتی بیشتر ملهم از آثار مارکس و انگلس هستند، و تقریبا همه‌ی منتقدان سیاسی قرن بیستم متأثر از این دو نفر بوده‌اند. و جالب اینکه آثار ادیبان بزرگ ما همچون حافظ و فردوسی را می‌توان از منظر سیاسی خواند. هوشنگ گلشیری که علاقه‌مند به آثار اینها بوده و به نوعی دنباله‌رو اینها بوده، آثاری سیاسی نوشته است. و وقتی به لایه‌های آثار او دقیق بشویم می‌بینیم او یکی از سیاسی‌ترین نویسندگان ایران معاصر است. ما در این مقاله نشان می‌دهیم که آثار او را می‌توان هم از منظر نقد سیاسی خواند و هم از منظر بینامتنیت که مفهومی برآمده از کارهای فرمالیستهای روس و مخصوصا میخائیل باختین است که نویسنده و متفکری سیاسی بود. این مفهوم معنایی متنوع و گسترده دارد و از منظرهای متفاوت منتقدانی چون کریستوا و ژنت و بارت معنایش فرق می‌کند. نظر ما بیشتر نگاه مارک آنژنو است که تمرکزش روی نتیجه‌ی رویکرد بینامتنی است، چون تولید ادبی اساسی را وارد شبکه‌ای از تعامل مقررات گفتمانی اجتماعی می‌کند. این نگرش دید تازه‌ای نسبت به جایگاه امر ادبی در فعالیت نمادین دارد و اساس توجه ما در این مقاله بیشتر همین تعاملات در جامعه‌ی سیاسی است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
علیرضا عزیزی یوسفکند؛ بهمن نامور مطلق
چکیده
کرونا، ویروس ناشناخته‌ای است که همه مرزهای طبیعی و انسانی را پشت سر گذاشته به طوری که هنرمندان جهان را نیز تحت تأثیر قرار داده است. هنرمندان کرد نیز از این امر بی‌تأثیر نبوده و در آثارشان این امر را بازتاب داده‌اند. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل پیامدهای کرونا، در ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻏﻴﺮ از ﻣﺎﻫﻴﺖ اصلی آن، به‌عنوان ﻣﻀﻤﻮن هنری در آثار هنرمندان ...
بیشتر
کرونا، ویروس ناشناخته‌ای است که همه مرزهای طبیعی و انسانی را پشت سر گذاشته به طوری که هنرمندان جهان را نیز تحت تأثیر قرار داده است. هنرمندان کرد نیز از این امر بی‌تأثیر نبوده و در آثارشان این امر را بازتاب داده‌اند. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل پیامدهای کرونا، در ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻏﻴﺮ از ﻣﺎﻫﻴﺖ اصلی آن، به‌عنوان ﻣﻀﻤﻮن هنری در آثار هنرمندان کرد از منظر نقد تخیلی گاستون باشلار است. باشلار جهت تحلیل اثر هنری، تخیل مؤلف را مورد توجه قرار داده و عناصر اصلی و اولیه سازنده جهان (آب، هوا، خاک و آتش) را اساس شناخت اثر هنری و تخیل هنرمند قرار می‌دهد چراکه معتقد است تخیل بر پایه صورت‌های مادی شکل می‌گیرد. این پژوهش، به لحاظ ماهیت از نوع کیفی بوده و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. همچنین گردآوری اطلاعات و داده‌ها با استفاده از منابع مکتوب و کتاب‌خانه‌ای، میدانی، همچنین شبکه جهانی اطلاع‌رسانی (اینترنت) صورت گرفته و در پی پاسخ به این پرسش است که: تأثیر پاندمی کرونا و فضای حاصله از آن بر هنرمندان کرد منتخب در این پژوهش و آثارشان چگونه بوده است؟ در این راستا، ابتدا با تنظیم یک فراخوان و پخش آن در فضای مجازی و جامعه، ارتباط با هنرمندان به‌صورت میدانی و ... بالغ‌بر 290 اثر در قالب‌های متفاوت هنری و با محوریت کرونا جمع‌آوری شد. سپس با توجه به کیفیت آثار جمع‌آوری‌شده به روش هدفمند، آثار هر هنرمند از هر کشور کردنشین «ایران، عراق، سوریه» انتخاب و به تحلیل و بررسی آثار این سه هنرمند منتخب از منظر نظریۀ باشلار پرداخته شد. نتیجه نشان داد که هنرمندان منتخب در این پژوهش بیشتر به فضای درونی خویش مراجعه کرده و آثار این دوره آنها بیشتر به سمت درون‌گرایی و دغدغه‌های درونی هنرمند گرایش پیداکرده و انعکاس مستقیم اثرات کووید 19 در جامعه انسانی کمتر در آثار این هنرمندان انعکاس پیداکرده است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
علی قادری؛ شاهین قضایی؛ پدرام لعل بخش
چکیده
امروز، چنان که می‌نماید، جهان دچار انسداد فرهنگی-سیاسی حادی شده است. در چنین شرایطی، بازاندیشی نقش اجتماعی دو رسانۀ ادبیات و سینما برای پژوهشگران حوزۀ مطالعات میان‌رشته‌ای اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. پژوهش حاضر، با تمرکز بر شخصیت سوپرمن و یکی از آخرین اقتباس‌های سینمایی با محوریت این ابرقهرمان، یعنی سوپرمن: پسر سرخ (2020) و کتاب مصوری ...
بیشتر
امروز، چنان که می‌نماید، جهان دچار انسداد فرهنگی-سیاسی حادی شده است. در چنین شرایطی، بازاندیشی نقش اجتماعی دو رسانۀ ادبیات و سینما برای پژوهشگران حوزۀ مطالعات میان‌رشته‌ای اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. پژوهش حاضر، با تمرکز بر شخصیت سوپرمن و یکی از آخرین اقتباس‌های سینمایی با محوریت این ابرقهرمان، یعنی سوپرمن: پسر سرخ (2020) و کتاب مصوری (2003) که فیلم از آن اقتباس شده است، به شیوۀ توصیفی-تحلیلی به بررسی نقش ادبیات و سینما، به ویژه روایتهای ابرقهرمانی، در بازتولید وضع سیاسی-اجتماعی موجود در جهان می‌پردازد. بر این اساس، این بررسی تأملی است بر عناصر زیباییشناختی و نقش فرهنگی این دو رسانه. یافته‌های این مطالعه نشان میدهند که جریان اصلی سینما و ادبیات اغلب در امتداد وضع موجود در حرکت بوده و ایدئولوژی رایج را تثبیت می‌کنند؛ همچنین، توضیح میدهند که این دو رسانه چگونه می‌توانند مهمترین عرصههای مبارزۀ فرهنگی علیه وضع موجود نیز باشند و راههایی برای برونرفت جوامع از این چرخۀ بازتولید و گسستن این انسداد فرهنگی-سیاسی پیشنهاد کنند.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
نوروز نیمروزی
چکیده
پژوهش حاضر از نوع پژوهش بینارشته ای ( ادبیات، تاریخ و جامعه شناسی) است. پرسش این نوشتار این است که براساس داده های منتج از منابع ادبی (سیاحتنامه ابراهیم بیگ، کتاب احمد و تمثیلات آخوندزاده) و تاریخی (حقایق الاخبار ناصری و شرح زندگانی من) عصر قاجار، نظام اداری این دوره تا چه حد تناسبی با مولفه های مدل سالا ریگز دارد؟ روش تحقیق، روش توصیفی-تحلیلی ...
بیشتر
پژوهش حاضر از نوع پژوهش بینارشته ای ( ادبیات، تاریخ و جامعه شناسی) است. پرسش این نوشتار این است که براساس داده های منتج از منابع ادبی (سیاحتنامه ابراهیم بیگ، کتاب احمد و تمثیلات آخوندزاده) و تاریخی (حقایق الاخبار ناصری و شرح زندگانی من) عصر قاجار، نظام اداری این دوره تا چه حد تناسبی با مولفه های مدل سالا ریگز دارد؟ روش تحقیق، روش توصیفی-تحلیلی منابع ادبی و تاریخی در زمینه ساختار نظام اداری عصر قاجار و تکنیک جمع آوری داده ها فیش برداری از متون است. بررسی اجمالی منابع ادبی و تاریخی این عصر نشان می دهد که با توجه به تاخیر در شکل گیری دولت ملی در ایران و در نتیجه تاخیر در توسعه نظام اداری به مثابه ابزار و ماشین اداری دولت، مولفه های مدرن مدل سالا ریگز حضور تاریخی لازم را در نظام اداری ایران عصر قاجار ندارد بلکه با تلفیقی از حضور مولفه های سنتی و مدرن ضمن غلبه مولفه های سنتی مواجه هستیم. نتیجه نهایی اینکه، با مرور آثار ادبی و تاریخی عصر قاجار می توان گفت که وضعیت نظام اداری در ایران بویژه در دوره قاجار با توجه به پیشینه فرهنگی، اجتماعی و تاریخی جامعه ایران و حضور دو قدرت خارجی روس و انگلیس که مداخله گران موثری در نظام ترتیبات حکومتی و اداری ایران بودند انطباق بیشتری با مولفه های آسیب شناسانه مدل سالا ریگز دارد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
مهدی سبزواری
چکیده
در این مقاله گفتمان کنشی در رابطه با مفهومی مطرح در ادبیات معاصر آمریکا تحت عنوان مستثنی‌بودن آمریکایی در دو رمان معاصر آمریکایی مورد بررسی قرار می‌گیرد. مفهوم مستثنی‌بودن آمریکایی یکی از شناخته شده ترین مفاهیم معاصر در ادبیات و هنر و فرهنگ معاصر امریکا است. براساس این مفهوم، آمریکا و مردم آن و فرهنگ آمریکایی در مقایسه با سایر فرهنگ‌ها ...
بیشتر
در این مقاله گفتمان کنشی در رابطه با مفهومی مطرح در ادبیات معاصر آمریکا تحت عنوان مستثنی‌بودن آمریکایی در دو رمان معاصر آمریکایی مورد بررسی قرار می‌گیرد. مفهوم مستثنی‌بودن آمریکایی یکی از شناخته شده ترین مفاهیم معاصر در ادبیات و هنر و فرهنگ معاصر امریکا است. براساس این مفهوم، آمریکا و مردم آن و فرهنگ آمریکایی در مقایسه با سایر فرهنگ‌ها و کشورهای دنیا استثنایی و منحصربفرد هستند و ترویج این ایده در دهه‌های اخیر در رسانه ها، فیلم های هالیودی و ادبیات داستانی آمریکا کاملا مشهود است. در این مقاله نگارنده می کوشد تا با استفاده از تحلیل نظام گفتمانی کنشی که خاستگاهی نشانه شناختی دارد به خوانش دقیقتری از مفهوم مستثنی بودن آمریکایی دست یابد. جهت ارائه این تحلیل بازنمود و بروز این تفکر و نگرش در دو رمان معاصر ادبیات داستانی به طور اجمالی بررسی می شوند تا زوایای انعکاس این مفهوم در ادبیات معاصر آمریکا تا حدودی مشخص شود. رمان تروریست اثر آپدایک (2006) و رمان مردم گرانقیمت اثر اوآتس (1968) دارای درونمایه مشترکی در این زمینه هستند. هر دو رمان با اتکا به مفهوم مستثنی بودن امریکایی گفتمانی کنشی را فراهم می سازند که به طور اجمالی در این مقاله بررسی می‌شود. مبنای تحلیل پژوهش حاضر، نقد روایت اصلی رمانهای فوق و بررسی نقش کنش و کنش‌گران آنها در تحول معنا در چهارچوب نظام گفتمانی کنشی است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
علی سلامی؛ میدیا محمدی
چکیده
نمایشنامه‌های "رقص جنگل‌ها" و "مرگ و سوارکار پادشاه" آثار وله سوینکا، نویسنده مطرح اهل نیجریه هستند. وله سوینکا در رویکردی منحصربه‌فرد، با به نمایش گذاشتن شرایط زندگی بومیان و تقابلات فرهنگی آنان با استعمارگران غربی انزجار خود را از استعمار غرب به تصویر می‌کشد و درعین‌حال در مورد خطر فروپاشی اجتماعی و اضمحلال هویت ملی براثر تعقیب ...
بیشتر
نمایشنامه‌های "رقص جنگل‌ها" و "مرگ و سوارکار پادشاه" آثار وله سوینکا، نویسنده مطرح اهل نیجریه هستند. وله سوینکا در رویکردی منحصربه‌فرد، با به نمایش گذاشتن شرایط زندگی بومیان و تقابلات فرهنگی آنان با استعمارگران غربی انزجار خود را از استعمار غرب به تصویر می‌کشد و درعین‌حال در مورد خطر فروپاشی اجتماعی و اضمحلال هویت ملی براثر تعقیب کورکورانه سنت‌های بومی و همچنین وقوع استعمار داخلی هشدار می‌دهد. فرانتس فانون از نظریه‌پردازان مطرحی است که با دو نگاه سیاسی و روانشناختی به بررسی استعمار، انواع شیوه‌های آن و عوارض و عواقب آن پرداخته است. این مقاله، با بررسی دو نمایشنامه که یکی از آنها در جشن آزادسازی نیجریه اجرا شد، به تعارضات و مسائل ملتی که سعی در بازیابی الگوهای کهن خود را دارد پرداخته و همچنین کوشش کرده است که احساس دوگانه‌ی وله سوینکا را نسبت به این بازیابی نشان دهد و ریشه آن را نیز پیدا کند.هر دو اثر انتخابی از سوینکا نشان‌گر آن هستند که وی نیز مانند فانون می‌خواهد که این تقابل فرهنگی، تبعیض و جدالِ همیشگی به صلحی ختم شود که شکوفایی آینده همه ابنای بشر در آن نهفته است. بررسی این آثار بر ما روشن می‌سازند که فرد استعمارکشیده باید با گذشته و حالش به صلح برسد، بر آنچه آینده را می‌سازد تمرکز کند تا بتواند آینده شکوهمندی را برای کشورش و هم‌وطنانش رقم بزند.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
علی عشقی سردهی
چکیده
نظریۀ کنش اجتماعی ِ ماکس وبر، جامعه‌شناس نامدار آلمانی، زمینۀ بررسی عقلانیت را در رفتارهای اجتماعی فراهم می‌کند. وبر و پس از او پیروان و هم‌فکرانش با تعیین کنش‌های چهارگانۀ اجتماعی و دسته‌بندی آن، میزان عقلانیت موجود در این کنش‌ها را بررسی کردند. اکبر رادی نمایش‌نامه‌نویس ایرانی، یک بخش از این نظریه را به نام کنش معطوف به ...
بیشتر
نظریۀ کنش اجتماعی ِ ماکس وبر، جامعه‌شناس نامدار آلمانی، زمینۀ بررسی عقلانیت را در رفتارهای اجتماعی فراهم می‌کند. وبر و پس از او پیروان و هم‌فکرانش با تعیین کنش‌های چهارگانۀ اجتماعی و دسته‌بندی آن، میزان عقلانیت موجود در این کنش‌ها را بررسی کردند. اکبر رادی نمایش‌نامه‌نویس ایرانی، یک بخش از این نظریه را به نام کنش معطوف به هدف در نمایشنامۀ پلکان، بررسی می‌کند. نظریۀ تحرک اجتماعی یا فرا رفتن فرد از یک لایۀ اجتماعی به لایۀ بالاتر هم با نمایش زندگی بلبل، میوهفروش دورهگرد تشریح می‌شود. در این نمایشنامه، بلبل با روی آوردن به دزدی، دروغ، عهدشکنی، تشکیل گروه فشار، رشوه دادن و حتی قتل غیر عمد به یک مقاطعهکار ساختمانی ثروتمند تبدیل می‌شود. در روند این تحرک اجتماعی ابتدا عناصری مانند فرهنگ، بیگانگی و میل به ارتقا، مبارزه و رقابت بررسی می‌گردد و پس از آن از پدیدههایی همچون خودکشی، خودکامگی، مهاجرت و اعتصاب کارگران هم سخن به میان می‌آید. قهرمان نمایش اکبر رادی، گرچه موفق به بهبود جایگاه اقتصادی خود می‌شود اما به دلیل رفتارهای ناهنجار اجتماعی، نمیتواند جایگاه فرهنگی خویش را تغییر دهد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
مرتضی مردیها
چکیده
چکیده:عقل و عشق دو اسم معنا هستند و مثل اغلب اسامی معنا، مفهومی کشسان داشتهاند. فیلسوفان و عارفان و شاعرانِ حکیم هرکدام به نوعی در تعریف و تحدید حدود یا تعریض حدود آنها سخن گفتهاند. در قالب یک نگاه بین‌رشته‌ای، ادبیات از یک سو، فلسفه (و روانشناسی شناخت)، از سوی دیگر، این مقاله در قالب یک تحلیل محتوای مقایسه‌ای، سیر تحول معنایی این ...
بیشتر
چکیده:عقل و عشق دو اسم معنا هستند و مثل اغلب اسامی معنا، مفهومی کشسان داشتهاند. فیلسوفان و عارفان و شاعرانِ حکیم هرکدام به نوعی در تعریف و تحدید حدود یا تعریض حدود آنها سخن گفتهاند. در قالب یک نگاه بین‌رشته‌ای، ادبیات از یک سو، فلسفه (و روانشناسی شناخت)، از سوی دیگر، این مقاله در قالب یک تحلیل محتوای مقایسه‌ای، سیر تحول معنایی این دو واژه را در شاهنامه، پنج‌گنج و مثنوی پی می‌گیرد و از دلیل تفاوت دو مقام گفتار و کردار در اقبال به آنها پرسش می‌کند. بنا بر آنچه یافته شد، فردوسی عقل و عشق را در معانی نزدیک به عرف عمومی کاربرد آنها به کار گرفته؛ نظامی عشق بشری و زمینی را در اعلی درجۀ آن توضیح و بازنمایی کرده است و اشارات اولیه و بسط نایافته‌ای هم به مفاهیمی چون «عقل کلی» و «عقل تحت هدایت وحی» داشته است؛ مولوی در این کار به شکلی شاخص شالوده‌شکن بوده و معانی معنوی و آیینی به‌کلی متفاوتی بر این مفاهیم حمل کرده که تا مرز اشتراک لفظی پیش رفته است. در قالب یک تناقض‌نما، تعابیر مولوی از عقل و عشق، تاحدی به دلیل روش غیراستدلالی آن و دشواری درک و سختی اجرا، در یک فضای گفتاری اشرافیت معنوی محدود شد و کاربرد عمومی و عملی این دو مفهوم به نگاه و نمادپردازی اعتدالی نظامی و به ویژه فردوسی نزدیک ماند؛ در حالیکه از حیث اشتهار و احترام ماجرا برعکس این است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
عارفه خمر زابلی؛ علی اصغر حبیبی؛ مجتبی بهروزی
چکیده
روانشناسان برای شناخت شخصیت‌ها، روش‌های گوناگون را ارائه داده‌اند که هریک از زاویه خاصی به موضوع می‌نگرند. آنیاگرام (Ennea gram) یکی از این الگوهای شناخت شخصیت در روانشناسی نوین است. الگوی تیپ‌شناسی آنیاگرام دارای9 تیپ شخصیتی: اصلاح‌طلب، کمک‌گرا، موفقیت‌طلب، فردگرا، فکور، محتاط، خوشگذران، رهبر و صلح‌طلب است که با به کارگیری آن می-توان ...
بیشتر
روانشناسان برای شناخت شخصیت‌ها، روش‌های گوناگون را ارائه داده‌اند که هریک از زاویه خاصی به موضوع می‌نگرند. آنیاگرام (Ennea gram) یکی از این الگوهای شناخت شخصیت در روانشناسی نوین است. الگوی تیپ‌شناسی آنیاگرام دارای9 تیپ شخصیتی: اصلاح‌طلب، کمک‌گرا، موفقیت‌طلب، فردگرا، فکور، محتاط، خوشگذران، رهبر و صلح‌طلب است که با به کارگیری آن می-توان نوع تیپ شخصیتی هر فرد را تشخیص داد. سعود السنعوسی(1981-) ازجمله رماننویسان معاصر کویت به شمار می‌آید. یکی از مطرحترین رمانهای او "ساقالبامبو" است که مسئله کارگران مهاجر آسیای شرقی در کویت و بحرانهای اجتماعی و مسائل روانی ایشان را دستمایه اصلی داستان خویش قرار داده است. پژوهش پیش روی با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی و آماری تلاش می-کند تا ویژگی‌های شخصیتی عیسی قهرمان اصلی رمان ساقالبامبو را براساس تئوری آنیاگرام از3 زاویه تیپ‌شناسی، تعیین سطوح سلامت و تشخیص تیپ ثانویه تحلیل نماید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عیسی دارای تیپ4 (فردگرا) میباشد و تیپ ثانویه و تکمیلکننده وی، تیپ5 (فکور) است. همچنین سطح سلامت عیسی با 91 بسامد در سطح حد وسط سلامت به طرف ناسالم میباشد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
وحید سجادی فر
چکیده
پوپولیسم ، ازجمله مؤلفه‌های مطرح در علوم اجتماعی و سیاست است که با تأکید بر محوریت نقش و خواست عامۀ مردم و با شعار دفاع از حقوق ازدست‌رفتۀ ایشان در مقابل طبقۀ روشنفکر حاکم، به اشکال گوناگون بر ذهن و قلم نویسندگان در حوزۀ ادبیات داستانی تأثیر نهاده‌است. پوپولیسم دارای مشخصه-های مثبتی است که در بشتر موارد بر اثر برخی انحرافات، چهره‌ی ...
بیشتر
پوپولیسم ، ازجمله مؤلفه‌های مطرح در علوم اجتماعی و سیاست است که با تأکید بر محوریت نقش و خواست عامۀ مردم و با شعار دفاع از حقوق ازدست‌رفتۀ ایشان در مقابل طبقۀ روشنفکر حاکم، به اشکال گوناگون بر ذهن و قلم نویسندگان در حوزۀ ادبیات داستانی تأثیر نهاده‌است. پوپولیسم دارای مشخصه-های مثبتی است که در بشتر موارد بر اثر برخی انحرافات، چهره‌ی کاملاً منفی‌ای را به‌‌خود می‌گیرد، تا جایی که این بازخورد متضاد، مشخصه‌های واقعی پوپولیسم تلقی می‌گردند. داستان قلعه حیوانات اثر «جورج اورول » یکی از نمودهای روشن نظام اجتماعی پوپولیستی در ادبیات داستانی است که نویسنده در نگارش آن، با استفاده از قالب «فابل » و ترسیم شخصیت‌های نمادین حیوانی، یک جنبش مردمی با چهرۀ پوپولیستی را در داستان خود الگوبرداری کرده است. در این مقاله که با روش تحلیلی- تطبیقی است، کوشش شده است که ضمن بررسی و اثبات وجود مشخصه‌های پوپولیسم در متن داستان «قلعه‌ی حیوانات»، روند تغییر کارکرد مشخصه‌های آن و الگو گرفتن این داستان از یک انقلاب پوپولیستی بررسی و تبیین گردد. نتایج این این مقاله حاکی از این امر است که این داستان در واقع ترسیم کنندۀ یک نظام پوپولیستی است که در روند آن مشخصه‌های مثبت پوپولیسم به مرور تبدیل به مشخصه‌هایی منفی می‌گردد.
