منا علی مددی
چکیده
هر چند که نظام مشروطه، با هدف جبران عقب‌ماندگی، اصلاح امور و پیشرفت و اعتلای کشور در سطح جهانی، در سال 1285 ه.ش. استقرار یافت، اما دیری نپایید که با شکست مواجه شد و کشور را در هرج و مرج، آشوب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بی‌سابقه‌ای فرو برد. در این شرایط بود که روشنفکران ایرانی تنها راه برون رفت از بحران‌های پی در پی را در روی کار آمدن «دولت ...
بیشتر
هر چند که نظام مشروطه، با هدف جبران عقب‌ماندگی، اصلاح امور و پیشرفت و اعتلای کشور در سطح جهانی، در سال 1285 ه.ش. استقرار یافت، اما دیری نپایید که با شکست مواجه شد و کشور را در هرج و مرج، آشوب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بی‌سابقه‌ای فرو برد. در این شرایط بود که روشنفکران ایرانی تنها راه برون رفت از بحران‌های پی در پی را در روی کار آمدن «دولت مقتدر ملی/ استبداد منور» دیدند. آنان از طرح این اندیشه دو هدف را دنبال می‌کردند: نخست آنکه با روی کار آمدن دولت مقتدر، ایران بتواند شکوه گذشتۀ خود را باز یابد؛ دوم آنکه در سایۀ دولت مقتدر، اصلاحات اساسی در جهت تجدد و پیشرفت کشور صورت گیرد و جایگاه آن در جهان اعتلا یابد. در این مقاله، نگارنده بر آن بوده است تا با کندوکاو در ادبیات آن روزگار، گرایش برخی از شاعران و نویسندگان ایرانی را به استبداد منور/ دولت مقتدر ملی با هدف بازگرداندن ایران به شکوه باستانی خود و نیل به تجدد نشان دهد. آنچه از این پژوهش حاصل شد آن بود که گرایش به استبداد منور به چهار صورت در ادبیات این دوره نمود یافته است: 1. ابراز نگرانی از نابسامانی‌های پس از مشروطه. 2. انتقاد از تحقق نیافتن شعارها و اهداف مشروطه‌خواهان. 3. آرزوی برآمدن حکومت مقتدر برای سامان دادن به امور کشور. 4. ناسیونالیسم.
