پژوهشهای میان رشته ای ادبی
ناهید بهمنش؛ فروغ کاظمی
چکیده
در پژوهش پیش‌رو مساله اصلی بررسی همپوشانی استعاره‌های ساختاری مفهوم "دنیا" در قصیده‌ها و قطعه‌های سعدی و پروین است. این پژوهش با بررسی استعاره‌های مفهومی با حوزه مقصد "دنیا" در قصیده‌ها و قطعات سعدی و پروین در پی یافتن پاسخ به این سوالات است: الف) استعاره‌های مفهومی ساختاری با حوزه مقصد "دنیا" در اشعار سعدی و پروین کدام‌اند؟ ب) همپوشانی ...
بیشتر
در پژوهش پیش‌رو مساله اصلی بررسی همپوشانی استعاره‌های ساختاری مفهوم "دنیا" در قصیده‌ها و قطعه‌های سعدی و پروین است. این پژوهش با بررسی استعاره‌های مفهومی با حوزه مقصد "دنیا" در قصیده‌ها و قطعات سعدی و پروین در پی یافتن پاسخ به این سوالات است: الف) استعاره‌های مفهومی ساختاری با حوزه مقصد "دنیا" در اشعار سعدی و پروین کدام‌اند؟ ب) همپوشانی استعاری استعاره‌های مفهومی ساختاری با حوزه مقصد "دنیا" در شعر دو شاعر چگونه است؟ پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شد. نتایج حاصل از بررسیهای کمی پژوهش شامل 94 استعاره مفهومی ساختاری با حوزه مقصد دنیاست که از قصیده‌ها و قطعه‌های دو شاعر نمونهگیری و ارزیابی شد. یافتهها نشانمیدهد که در شعر دو شاعر حوزههای مبدأ ساختاری مشترک پربسامد برای مفهومسازی دنیا، ساختمان، سفر و مزرعه است. در نهایت، پژوهش نشانداد استعاره‌ها در شعر هر دو شاعر ریشه در همبستگیهای تجربی و درک آنان از مفهوم "دنیا" دارد و هر چند که تنوع استعاری در شعر پروین بیشتر است؛ اما به طور کل میان اهداف آن‌ها همپوشانی وجود دارد.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
آسیه ذبیح نیا
چکیده
مصلح الدین سعدی شیرازی(606 – 690ه.ق) از شاعران و نویسندگان ایرانی است که در باب آموزش مباحث اخلاقی سخن گفته و از جمله مربیان بزرگ اجتماعی است که تعلیم را اساس نیکبختی و سعادت افراد می‌داند، به همین سبب حکمت عملی و اندرزهای تربیتی را در اشعار وحکایت‌های خویش گنجانده است. این بررسی نشان می‌دهد که برخی اشعار و حکایت‌های سعدی با مصادیق ...
بیشتر
مصلح الدین سعدی شیرازی(606 – 690ه.ق) از شاعران و نویسندگان ایرانی است که در باب آموزش مباحث اخلاقی سخن گفته و از جمله مربیان بزرگ اجتماعی است که تعلیم را اساس نیکبختی و سعادت افراد می‌داند، به همین سبب حکمت عملی و اندرزهای تربیتی را در اشعار وحکایت‌های خویش گنجانده است. این بررسی نشان می‌دهد که برخی اشعار و حکایت‌های سعدی با مصادیق و مبانی نظری و مفاهیم اخلاق مراقبت و غمخواری و نظریه‌های تربیتی نل نادینگز(متولد 1929م.) فیلسوف تعلیم و تربیت امریکایی مطابقت و مشابهت دارد. نادینگز، محور تربیت اخلاقی را انسان می‌داند و اعتقاد دارد که شخص در غمخواری، در حالتی از رنج و اضطراب قرار می‌گیرد. این حالت او را بیدار می‌سازد تا از خود فراتر برود. بر اثر همین بیداری است که نیازهای دیگران را مانند نیازهای خود می‌داند و در جهت رفع آن کوشش می‌کند، تاجایی که نیاز دیگری را برخود فرض می‌داند. مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی می‌کوشد تا به این سوال اصلی پاسخ دهد که کدام مؤلفۀ اخلاقِ غمخواری از دیدگاه سعدی با نظریۀ اخلاق غمخواری نادینگز همسانی دارد؟ براساس نتایج تحقیق، دلمشغولی عاطفی برای دیگران و غمخواری برای عامۀ مردم در سطح جهانی در آثار سعدی نمود گسترده‌ای دارد. توجه به ارزش‌های انسانی و دلمشغولی عاطفی از اهمّ رویکرد سعدی در اخلاق ارتباطی است.
پژوهشهای میان رشته ای ادبی
مریم درپر؛ مژگان میرحسینی
چکیده
ماهیت استعاره جمعی و اشتراکی است و بر این اساس که تاریخ و مسائل تاریخی در گزینش قلمرو‌های منبع/ مبدأ استعاره‌ها و کارکرد شناختی آن‌ها نقش دارند، مسئله‌ای که پژوهش حاضر بدان می‌پردازد، دلایل پدید آمدن استعارۀ مفهومی «معشوق نور است» در غزل عاشقانۀ فارسی است. جهت پرداختن به مسئلۀ مذکور به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی غزلیات سعدی ...
بیشتر
ماهیت استعاره جمعی و اشتراکی است و بر این اساس که تاریخ و مسائل تاریخی در گزینش قلمرو‌های منبع/ مبدأ استعاره‌ها و کارکرد شناختی آن‌ها نقش دارند، مسئله‌ای که پژوهش حاضر بدان می‌پردازد، دلایل پدید آمدن استعارۀ مفهومی «معشوق نور است» در غزل عاشقانۀ فارسی است. جهت پرداختن به مسئلۀ مذکور به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی غزلیات سعدی شیرازی و حسین منزوی پرداخته و سپس به روش تطبیقی نقش‌مایه‌های خورشید نیز مطالعه و بررسی شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در شعر سعدی یکی از عوامل پدید آمدن این کلان‌استعاره، پوشیده‌رویی معشوق و لزوم وضوح بخشیدن به چگونگی زیبایی معشوق و چگونگی حضور او بوده است اما در شعر منزوی ازآن‌جایی که معشوق روی‌پوشیده نیست تا خورشید جایگزینی برای توصیف روی او باشد، کارکردهای شناختی این کلان‌استعاره تغییر قابل ملاحظه‌ای یافته است؛ خورشید به‌عنوان قلمرو مبدأ، دیگر آن خورشید قدرتمند شعر سعدی با نور خیره‌کننده و درخشانش نیست، خورشید به‌عنوان استعاره‌ای هستی شناختی در شعر منزوی گاه کارکردهای شناختی مشابه استعاره‌های شیئی مانند فانوس و شمع را دارد. بعلاوه این که حوزه مقصد خورشید از معشوق به عاشق میرسد تناظر بین حوزه مبدأ و مقصد، نگاشت‌هایی از قبیل گرمای خورشید/ گرمای حضور معشوق، روشنایی خورشید یا ماه/ درخشندگی و سپیدی روی معشوق، قدرت رویش و زایش نور خورشید/ قدرت باروری معشوق را قابل درک می‌نماید. نقش‌مایه‌های خورشید در دوران معاصر و تصویر خورشید خانم بر روی سفالینه‌ها امتداد حضور استعارۀ «خورشید ایزدبانو است» را نشان می‌دهد که با استعارۀ مفهومی «معشوق خورشید است» در غزل عاشقانۀ فارسی تناسب دارد.
رضا رفایی قدیمی مشهد؛ غلامحسین غلامحسین زاده
چکیده
مسألۀ پژوهش حاضر، تردید دربارۀ ضبط و نتیجتاً بازتصحیح و شرح بیتی از یکی از غزل‌های سعدی، به کمک میان رشته ای زیبایی شناسی شناختی است. بیت مورد نظر در غالب نسخه‌های چاپی موجود این‌چنین ضبط شده است:بازآ و حلقه بر در رندان شوق زن کاصحاب را دو دیده چو مسمار بر در استپذیرش ضبط «رندان» در این بیت توسط مصححان مختلف باعث شده است که شارحان ...
بیشتر
مسألۀ پژوهش حاضر، تردید دربارۀ ضبط و نتیجتاً بازتصحیح و شرح بیتی از یکی از غزل‌های سعدی، به کمک میان رشته ای زیبایی شناسی شناختی است. بیت مورد نظر در غالب نسخه‌های چاپی موجود این‌چنین ضبط شده است:بازآ و حلقه بر در رندان شوق زن کاصحاب را دو دیده چو مسمار بر در استپذیرش ضبط «رندان» در این بیت توسط مصححان مختلف باعث شده است که شارحان نیز با ابتنا به آن، شرحهایی گوناگون، متناقض و کمارتباط با ساختار متن را ارائه دهند. در این پژوهش با استفاده از شواهد گوناگون اثبات شده است که ضبط صحیح واژۀ مذکور در این بیت «زندان» است و نه «رندان»: اولاً با بررسی نسخ خطی واضح است که این واژه در قدیمیترین نسخۀ خطی دیوان سعدی متعلق به زمان حیات شاعر، «زندان» ثبت شده است. ثانیاً از حیث زیبایی‌شناسی شناختی، واضح است که بیت حاضر بر پایۀ طرحوارۀ تصویری حجمی و استعارۀ مفهومی «شوق، زندان است» تصویرسازی شده است.
مرتضی افشار؛ فرید محسنی
چکیده
سعدی شاعر و نویسنده قرن هفتم که از پرورش یافتگان نامی فرهنگ اصیل ایرانی واسلامی است اگرچه به عنوان جامعه‌شناس و جرم‌شناس شناخته نمی‌شود؛ اما درآثار شبه مانندیک جرم‌شناس وجامعه‌شناس، نسبت به کجروی و بزهکاری بیتفاوت نبوده و در خلال گفتارهایش مطالبی مطرح کرده که با نظریات مطرح جرم شناسی سازگاری و تطابق قابل توجهای دارد. ...
بیشتر
سعدی شاعر و نویسنده قرن هفتم که از پرورش یافتگان نامی فرهنگ اصیل ایرانی واسلامی است اگرچه به عنوان جامعه‌شناس و جرم‌شناس شناخته نمی‌شود؛ اما درآثار شبه مانندیک جرم‌شناس وجامعه‌شناس، نسبت به کجروی و بزهکاری بیتفاوت نبوده و در خلال گفتارهایش مطالبی مطرح کرده که با نظریات مطرح جرم شناسی سازگاری و تطابق قابل توجهای دارد. در این نوشتار ضمن اینکه بر ارتباط عمیق جرمشناسی با ادبیات پی میبریم ردب پای بسیاری از نظریات مطرح در جرمشناسی را در خصوص بزهکاری اطفال و نوجوانان در آثار سعدی خواهیم یافت. سعدی در آثارش به خوبی به تأثیر وراثت و محیط بر شکلگیری رفتار انحرافی اشاره کرده و به راهکارهای قابل توجهای چون سیاست تشویق و تنبیه، تعلیم وتربیت و.... در راستای پیشگیری از کجروی اشاره می‌کند. همچنین خواهیم دید تعارض موجود در آثار سعدی؛ انتخابی کاملا آگاهانه بوده که از جامع نگری وی نشات گرفته است و میتوان گفت نظریات وی با جرمشناسی پست مدرنیسم که تصویری واقع گرایانه وچند بعدی ازعلل جرم ارائه می‌دهد تشابه بسیاری دارد.
محمد کشاورز بیضایی؛ رضا معینی رودبالی؛ کبری عریانی؛ مجتبی رضایی سرچقا
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی معرفت تاریخی سعدی شیرازی در گلستان و بوستان میباشد. معرفت تاریخی و پیشفهم های تاریخی شیخ اجل در ایجاد این دو اثر سترگ در ادبیات فارسی، مسألهی غامض و قابل درنگی است که چندان به آن پرداخته نشده است. در این مقاله سعی میشود به این پرسش پاسخ داده شود که پیشفهمهای معرفت تاریخی سعدی در این دو اثر چه بوده ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بررسی معرفت تاریخی سعدی شیرازی در گلستان و بوستان میباشد. معرفت تاریخی و پیشفهم های تاریخی شیخ اجل در ایجاد این دو اثر سترگ در ادبیات فارسی، مسألهی غامض و قابل درنگی است که چندان به آن پرداخته نشده است. در این مقاله سعی میشود به این پرسش پاسخ داده شود که پیشفهمهای معرفت تاریخی سعدی در این دو اثر چه بوده و با چه عناصر و مفاهیمی خود را نشان داده است؟ فرضیه اصلی این مقاله این است که شرایط فردی و اجتماعی شیخ اجل در کنار مطالعات تاریخی و فرهنگی، در بینش تاریخی وی تأثیر بسزایی داشته است. نتایج این پژوهش که با روشی توصیفی- تحلیلی، صورت گرفته، نشان می دهند که آمیزهای از عوامل و عناصر فردی و تاریخی و اجتماعی، چون: تحصیل در نظامیهی بغداد به عنوان بزرگترین کانون فرهنگی جهان اسلام، آفاقگردی و محاط بودن در عصری متلاطم و حادثهخیز، در کنار مطالعه و تأمل در متون تاریخی و فرهنگی گذشته، -درسایهسار امنیت اجتمایی ایجاد شده توسط سلغریان- در شکلگیری نظام معرفتی و تاریخی سعدی، تأثیر قابلتوجهی داشته است. آشنایی عمیق سعدی با متون تاریخی و فرهنگی گذشته، باعث شده تا پیشفهمهای نظام معرفت تاریخی وی در برخی از آثارش با مفاهیم و ویژگیهایی چون: موضوعیت نداشتن اندیشهی ظلاللهی، مشیتگرایی، اهتمام به کاربست عناصر، مفاهیم و شخصیتهای تاریخی- اسطورهای، وطنی و اسلامی-، و استفاده از تاریخ به مثابهی ابزاری برای تعلیم اخلاق، در قالب حکایتها، تمثیلها، نمادها و تلمیحها، تعریف و به گونهای سحرانگیز و ابدی در نظم و نثرش متجلی شود.
