نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان، گلستان، ایران. rezamobini14@gmail.com

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی واجتماعی، دانشگاه گلستان، گلستان، ایران. monireh.farzishob@gmail.com

10.30465/lir.2021.34475.1254

چکیده

اقتباس فیلم ها از آثار ادبی تقریبا از اوایل پیدایش سینما وجود داشته است. فیلم هامون ساخته داریوش مهرجویی نیز با تکیه بر اقتباس، بر اساس رمان معروف بوف کور نوشته صادق هدایت ساخته شده است. هدف اصلی این پژوهش، مقایسه‌ی عنصر زمان در رمان بوف کور و اثر سینمایی مقتبس از آن یعنی فیلم سینمایی هامون است. روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیلی-توصیفی است که مبنای آن توصیف گزاره می باشد و بر اساس نظریه‌ی زمان روایی ژرار ژنت به رشته تحریر در آمده است. این مقایسه در بخش مضمون و محتوای کلی دو اثر و خاص‌تر بر اساس نظریه زمان روایی ژنت در بخش‌های ترتیب، تداوم و بسامد انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که 1- در برگردان بوف کور به فیلم هامون، حالتی میانه مورد توجه قرار گرفته که هم بر اصالت و استقلال اثر مقتبس و هم بر اصالت و استقلال اثر منبع تاکید می‌شود. 2- در بخش مضمون، از این جهت که هر دو اثر، روایت زندگی انسانی است که از محیط و انسان های اطراف خود خسته شده و به انزوا کشیده شده است و به رویا و ضمیر ناخودآگاه پناه می برد، بسیار به هم نزدیک است. 3- هیچ یک از دو اثر از نظم و ترتیب زمانی خاصی تبعیت نمی‌کنند و به شیوه‌ی زمان پریشی، روایت می‌شوند

کلیدواژه‌ها

استم و راءنگو، رابرت و الساندرا (1391)، راهنمایی بر ادبیات و فیلم، ترجمه داوود طبایی عقدایی، چاپ اول، تهران: متن
بیات، حسین (1383)، زمان در داستان های جریان سیال ذهن، فصل نامه پژوهش های ادبی، ش 6
پاینده، حسین (1397)، نظریه و نقد ادبی، چاپ اول، تهران: سمت
پورشبانان، علیرضا (1392)، تاریخ بیهقی، روایتی سینمایی، چاپ اول، تهران: بنیاد سینمایی فارابی
رهنما، تورج (1380)، چند نکته در مورد بوف کور، ادبیات و زبانها، چیستا، ش 178 و 179 
شمیسا، سیروس (1394)، داستان یک روح، چاپ اول، تهران: میترا
شهبا و علی پناهلو محمد و ماهرخ، (1396)، زمان و شخصیت در فیلم جدایی نادر از سیمین اثر اصغر فرهادی، دو فصل نامۀ علمی - پژوهشی دانشگاه هنر، ش 15
عرب یوسف آبادی، فائزه ؛ روز خوش ، فاطمه (1396) بررسی تطبیقی زمان روایی در رمان های حین ترکنا الجسر و سفر به گرای 270 درجه  ، کاوشنامه ادبیات تطبیقی، ش 27
عرب یوسف آبادی، فائزه(1394)، بررسی تقابل زمان روایی و زمان متن در حکایت‌های گلستان سعدی، متن پژوهی ادبی، دوره 19، شماره 66.
علوی و گاطع زاده، زینب و عبدالامیر، (1395)، روایت زمان بر اساس نظریه ی ژرار ژنت در رمان بوف کور، همایش بین المللی شرق شناسی، مطالعات ایرانی و بیدل پژوهی.
قاسمی پور، قدرت (1387)، زمان و روایت، نقد ادبی، ش 2
لوته، یاکوب (1388)، مقدمه ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمه امید نیک فرجام، چاپ دوم، تهران: مینوی خرد
محمودی، محمدعلی (1387)، بررسی روایت در بوف کور هدایت، پژوهشنامه ادب غنایی، ش 10
هاچن، لیندا (1396)، نظریه ای در باب اقتباس،ترجمه مهسا خداکرمی، چاپ اول، تهران: مرکز
هدایت، صادق (1383)، بوف کور،چاپ اول، اصفهان: صادق هدایت
همایی، جلال الدین (1368)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ ششم. تهران: هما.
وحدانی  فر، امید (1397)، سرعت روایت در رمان آن بیست و سه نفر بر اساس نظریه ژنت، فصل نامه علمی پژوهشی کاوش نامه، ش 38
یونگ، کارل گوستاو (1383)، انسان و سمبولهایش، ترجمه محود سلطانیه، چاپ چهارم، تهران: جامی
 
Abbott, Porter. (2008). The Cambridge introduction to Narrative. London: Cambridge University Press.                               
Bal, Mieke. (1997). Narratology: Introduction to the Theory of Narrative .London: University of Toronto Press.
Barthes, Ronald. (1977). "Introduction to the structural Analysis of Narratives". In Heath, Stephen (Trans). Image – Music – Text .London: Fontana, p.p: 78- 118.