نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 (نویسنده مسئول): دانشیار گروه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بین‌‍المللی امام خمینی، قزوین، ایران

2 کارشناس ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بین‌‍المللی امام خمینی، قزوین، ایران

10.30465/lir.2020.30367.1128

چکیده

یکی از مهمترین گام‌ها برای افزایش کیفیت منابع آموزش ادبیات، تدوین آن‌ها بر پایه‌ی دانش آموزشکاوی ادبیات است. هدف این پژوهش پرداختن به یکی از اصول تدوین محتوا، تعیین معیار سازماندهی محتوای آموزشی است. معیارها برای سازماندهی محتوای آموزش ادبیات می‌تواند انواع ادبی، سده‌های تاریخی، دوره‌های سبک‌شناسی یا... باشد. بررسی‌‍‌ها نشان می‌دهد که دانسته‌های علمی در مورد مناسب‌ترین معیار سازماندهی محتوای منابع آموزش ادبیات فارسی به غیرفارسی‌زبانان وجود ندارد. این پژوهش در پی آن است که به این پرسش پاسخ دهد که بهترین معیار سازماندهی محتوای آموزشی ادبیات منظوم و منثور برای غیرفارسی‌زبانان کدام است. در این راستا، به کمک یک پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته، معیار مناسب سازماندهی محتوا در تدوین منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان از دیدگاه مدرسان زبان و ابیات فارسی بررسی می‌شود. پس از اعتبارسنجی پرسشنامه، پرسشنامه به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده در میان شرکت‌کنندگان این پژوهش توزیع گردید. 52 مدرس و دانش‌آموخته‌ی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان شرکت کردند. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که از نظر مدرسان، معیار سازماندهی محتوای آموزشی برای ادبیات منظوم به صورت معناداری بر اساس سده‌های تاریخی بالاترین رتبه‌ی در میان الگو‌ها به خود اختصاص می‌دهد و انواع ادبی و دوره‌های سبک‌شناختی در رتبه‌ی دوم و سوم قرار دارند. در مورد ادبیات منثور، با آن‌که ترتیب میانگین معیارها همانند ادبیات منظوم است، اما بین سه معیار تفاوت معنا‌داری از نظر رتبه وجود ندارد. یافته‌های این پژوهش به تدوین‌کنندگان درسنامه‌های آموزش ادبیات کمک می‌کند که با رویکرد روشمند و علمی دست به نگارش منابع آموزش ادبیات برای غیرفارسی‌زبانان بزنند.

کلیدواژه‌ها

خدیش، پگاه. (۱۳۹۳). برگزیده متون نثر فارسی. تهران: علم.
رستگار فسایی، منصور. (1380). انواع نثر فارسی. تهران: سمت.
دانشگر، محمد. (1389). شعر سادهی فارسی (ویژهی فارسیآموزان غیر ایرانی)، تهران: سمت.
دوبرو، هدر. (1389). ژانر: نوع ادبی (از مجموعهی مکتبها، سبکها و اصطلاحهای ادبی). ترجمه‌ی فرزانه طاهری. چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
زرقانی، سید مهدی و قربان‌صباغ، محمودرضا. (1395). نظریهی ژانر (نوع ادبی): رویکرد تحلیلی- تاریخی. تهران: انتشارات هرمس.
سارلی، ناصرقلی. (1397). دورهبندی در تاریخ ادبی. تهران: نشر خاموش.
شمیسا، سیروس. (1374). سبکشناسی شعر، تهران: انتشارات فردوس.
شمیسا، سیروس. (1383). انواع ادبی.چاپ دهم، تهران: انتشارات فردوس.
شمیسا، سیروس. (1384). کلیّات سبکشناسی، تهران: نشر میترا.
صفوی، کوروش.(1387). «شعر و نظام‌های انگیخته‌ی زبانی (شعر از دیدگاه زبان‌شناسی)». نشریه فرهنگ و هنر، خرداد و تیر شماره 3. صص22-26.
فاضلی، مهبود. (۱۳۸۹). نثر ساده فارسی. تهران: سمت.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1392). سبکشناسی (نظریهها، رویکردها و روشها). چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.
نیکوبخت، ناصر (1391). شعر فارسی از آغاز تا قرن ششم هجری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه‌‌ی علوم انسانی، انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی و مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس.
وزین‌پور، نادر. (1370). بر سمند سخن. تهران: انتشارات فروغی.
 
Blondeau, N., Alouache., & Ne, M. F. (2005). Littérature progressive du français. Paris : CLE international.
Barrette, C. M., Paesani, K., & Vinall, K. (2010). Toward an integrated curriculum: Maximizing the use of target language literature. Foreign Language Annals, 43(2), 216-230.
Bélanger, A. (2015). Pourquoi enseigner la littérature au secondaire?. Québec français, (175), 40-41.
Bloemert, J., Jansen, E., & van de Grift, W. (2016). Exploring EFL literature approaches in Dutch secondary education. Language, Culture and Curriculum, 29(2), 169-188.
Lagarde, A., & Michard, L. (1985). Collection littéraire Lagarde et Michard, XVIe SIECLE.Paris : Bordas.
Lazar, G. (2009). Literature and language teaching: a guide for teachers and trainers.19th printing.Cambridge: Cambridge University Press.
Macalister, J., & Nation, I. S. P. (2010). Language curriculum design. New York & London: Routledge.
McKay, S. L. (2014). Literature as content for language teaching. In M. Celce-Murcia, D. M. Brinton, & M. A. Snow (Eds.), Teaching English as a second or foreign language (488-500), (4th Ed.) Boston, MA: National Geographic Learning/Cengage Learning.
Picken, Jonathan D. (2007). Literature, Metaphor, and the Foreign Language Learner.Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Yimwilai, S. (2015), An Integrated Approach to Teaching Literature in an EFL Classroom. English Language Teaching, 8(2), 14-21.