نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان وادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه. ایران.

2 (نویسنده مسئول): دانشجوی دکترای زبان وادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه. ایران

10.30465/lir.2020.30320.1127

چکیده

تصویر یکی از مبادی استعاره است. یکی از جدیدترین نظریات ارائه شده توسط معنا‌شناسان شناختی طرح‌واره‌های تصویری است. این نظریه نخستین بار توسط زبان‌شناس شناختی مارک جانسون (1987م) مطرح شد. طرح‌واره تصویری پیچیدگی مفاهیم ذهنی انسان به دلیل درک حجمی شده او از مفاهیم است، از این رو یکی از زیر ساخت‌های اساسی استعاره مفهومی به شمار می‌آید.
عدنان الصائغ یکی از شاعران برجسته معاصر عراقی است که از کارکردهای زیباشناختی و نوآوری در اشعارش به بهترین وجه بهره برده‌ است. طرح‌واره‌های تصویری ابزار معناشناختی بارزی برای فهم اشعار عدنان هستند. استفاده از طرح‌واره‌های تصویری، سبک استعاری و شاعری خاصی را برای عدنان الصائغ رقم زده است. او با بهره‌گیری هوشمندانه تؤام با ظرافت‌های ادبی از این سبک در مطریاتش به انتقال معانی و مفاهیم مورد نظرش به مخاطب می‌پردازد.
در این نوشتار سعی بر آن شده است با روش توصیفی- تحلیلی ابتدا نگاهی به ادبیات نظری پژوهش داشته و در ادامه به بررسی و تحلیل طرح‌واره‌های تصویری در مطریات عدنان الصائغ پرداخته شود. مهم‌ترین یافته مقاله این است که طرح‌واره حرکتی از پربسامدترین نوع طرح‌واره‌های بکار رفته در قصائد عدنان به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

تهانوی، محمد علی (1966م) موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، الطبعة الأولی، لبنان: مکتبة لبنان.
ژنت، ژرار (1392) تخیّل و بیان، ترجمه دکتر الله شکر اسداللهی تحرق، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.
جانسون، مارک(1396) زیبایی شناسی فهم انسان، معنای بدن، مترجم جهانگشاه میرزابیگی، تهران: نشر آگاه.
حمدی، فاطمه (2010 ) الشعر العراقی فی أزمة التسعینیات، الطبعة الأولی، القاهرة: مکتبة الآداب.
راسخ مهند، محمد(1394) درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی،  چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.
روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی(1392) مقدّمه‌ای بر معنی‌شناسی شناختی، تهران: نشر علم.
شفیعی­کدکنی، محمّدرضا  (1380) ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چاپ اول، تهران: سخن. 
شهاب، أثیر محمد و سن مرشد، محمود (2015) السلطة الدینیه فی شعر عدنان الصائغ، المجلد 26. بغداد: جامعة بغداد التربیة للبنات.
صفوی، کوروش(1382) «بحثی درباره طرح‌های تصویری از دیدگاه معنی شناسی شناختی»، نامه فرهنگستان، دوره6، شماره 1. صص 65-85.
صفوی، کوروش(1379) معنی‌شناسی، تهران: مهر.
عدنان،  الصائغ (2004) الأعمال الشعریة، الطبعة الأولی، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
فتوحی، محمود( 1395) سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.
یانگ، جفری و کلوسکو، ژانت (1397) زندگی خود را دوباره بیافرینید، مترجم حسن حمید پور و الناز پیرمرادی، تهران: نشر ارجمند.
Johnson, Mark (1987) The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason , Chicago: university of Chicago press.
Lakoff, g & Johnson, m (1980) Metaphors we live by, Chicago and London: university of Chicago press.
Talmy, Leonard (2000)Ttoward cognitive semantics (2 volums) Cambridge mat press.
Kamppinen, Matti (1993) Consciousness, Cognitive Schemata, and Relativism, Department of cultural studies, university Turku, Finland.
Yu, Ning (1998) The contemporary theory of metaphor, Amsterdam: john benjamins, b. v.