نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه باستان شناسی. دانشکدۀ علوم انسانی. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. ایران.

2 دانشیار گروه باستان شناسی. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران. تهران. ایران.

10.30465/lir.2020.4808

چکیده

هروایت هنری از جمله هنر نگارگری که توسط روایت گران آفریده می شوند، شامل مجموعه ای از گفته هایی است که در طی روایت به آن ها هویت داده می شود و صدایی از درون دنیای نگاره ها که متعلق به نگارگر است، آن ها را برای دنیای بیرون نقل می کنند. نگارگر برای انتقال ذهن هدفمند خود از بیرون و درون نگاره ها از انواع زاویه ی دید برای روایت داستان، برخورداری جسته است؛ همچنین با توجه به راویتگر بودن خود، در سیر روایت پردازی نقش هایی را عهده دارد که شامل: کارکردهای (بازنمایی، کنترلی و تفسیری) است. پژوهش حاضر، در پی پاسخ گویی به این پرسش هاست، نگارگر بر اساس گفتمان روایی ژپ لینت ولت از چه کارکردهای در نگاره های خود، درمواجهه با مخاطب برخوردار است؟ کدام کارکرد بر کارکردهای دیگر می چربد؟ تأثیرکارکرد غالب در نگاره‌ها چگونه است؟ پژوهش حاضر با بررسی و مطالعات کتابخانه‌ایی بین رشته ایی ادبیات و هنر باستانی به صورت توصیفی- تحلیلی انجام شده است برای پاسخ به پرسش های فوق با بررسی نگاره هایِ اثر کمال الدین بهزاد هراتی در دوره تیموریان، به این نتیجه می رسد در عمل روایت پردازی توسط نگارگر، کارکرد تفسیری بر کارکردهای دیگر غلبه دارد و دلیل آن را نیز می توان جنبه ی اخلاقی و تعلیمی بودن آن آثار دانست که بر ژانر محتوای تصویر، بسیار تأثیرگذار است و نگارگر از طریق کارکردها و مسئولیت های خود، مخاطب را به جنبه‌ی اخلاقی و تعلیمی بودن نگاره ها سوق می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

آدام، ژان میشل و فرانسواز رواز. (1383). تحلیل انواع داستان، ترجمه‌ی آذین حسین زاده و کتایون شهپر راد، چاپ اول، تهران: قطره.                                                                                                       
آذر، اسماعیل و همکاران. (1390). «بررسی کارکرد روایی دو حکایت از الهی‌نامه‌ی عطار بر اساس نظریه‌ی گرمس و ژنت»، دو فصلنامه‌ی جستارهای زبانی، د 5، ش 4، پیاپی 20، صص 17-43.
آژند، یعقوب. (1387). مکتب نگارگری هرات، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.   
آسا برگر، آرتور. (1380). روایت در فرهنگ عامیانه، ترجمه‌ی محمدرضا لیرای، چاپ اول، تهران: سروش.
اشرفی، م.م.(1382). بهزاد و شکل گیری مکتب مینیاتوری در بخار در قرن 16 میلادی، ترجمه نسترن زندی، تهران: وزرات فرهنگ                                                     
بلر، شیلا؛ بلوم، جاناتان. (1381). هنر و معماری اسلامی، ترجمه اردشیر اشراقی، تهران: سروش.
پوپ، آرتور. (1269).  آشنایی با مینیاتوری های ایران، ترجمه حسین نیر، تهران.
پرینس، جرالد. (1391). روایت شناسی شکل و کارکرد روایت، ترجمه‌ی محمد شهبا، چاپ اول، تهران: مینوی خرد.                                                                                                      
تجویدی، اکبر. (1386). نقاشی ایران از آغاز تا سده دهم هجری، چاپ سوم، تهران.
داد، سیما. (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: نشر مروارید.        
ریمون کنان، شلومیت. 1378، روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمه‌ی ابوالفضل حری، چاپ اول، تهران: نیلوفر. 
شریف زاده، عبدالمجید. (1377). «تاریخ نگارگری ایران»، کتاب ماهنامه، صص 3-5. شهبا، محمد. (1389). «روایت و روایت گری»، دو فصلنامه‌ی تخصصی دانشگاه هنر، شماره یک، صص 25 -32.
صفا، ذبیح الله.(1379). تاریخ ایران ، تصحیحی و تهیه فهرست محمد ترابی، جلد دوم، تهران: فردوس.
قاسمی پور، قدرت. (1388). «تحلیل ساختار روایت گیر و راوی با تکیه‌بر هفت‌پیکر»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دوره جدید، شماره 25، پیاپی 22، صص 182- 205. 
کن بای، شیلا.(1381).  نگارگری ایران، ترجمه مهناز شایسته فر، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
کوهنل، ارنست؛ (1379). «اهمیت هنر نقاشی مینیاتوری مکتب هرات»، ترجمه سمیه اشتری، مجله هنر دینی، ش 3، صص 131- 138.                                                           
گوهرین، سیدصادق. (1367). شرح اصطلاحات تصوف، جلد اول، تهران زوار.                  
لوته، یاکوب. (1386). مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمه‌ی امید نیک‌فرجام، چاپ اول: تهران: مینوی خرد.
لینت ولت، ژپ.(1390). رساله‌ای در باب گونه شناسی روایت نقطه‌ی دید، ترجمه‌ی علی عباسی و نصرت حجازی، چاپ اول، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
محمدی، رامونا.(1389). تاریخ و سبک شناسی نگارگری و نقاشی ایران، چاپ اول، تهران: فارسی ایران.
مرید حیدری، شیما. (1381). «تجزیه و تحلیل در نگارگری قرن هشتم تا یازدهم هجری»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد هنر و معماری، واحد تهران مرکزی.
مشتاق فر، رحمان؛ سعید کریمی قره بابا. (1387). «روایت شناسی داستان‌های کوتاه محمدعلی جمال‌زاده»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، سال 51، شماره مسلسل 207، صص 135-.161                  
میرجعفر، حسین.(1380). «نقش تیموریان و حمایت آنان در شکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی»، مجله علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، ویژنامه تاریخ و علوم اجتماعی، 301-321.
Bahari, E. (1997). Bihzad Master of Persian Peinting. I.B. London: UK: Tauris Publishers.