نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار زبان و ادبیات عربی، (نویسندة مسئول)، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران.
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران.
چکیده
عزالدین المناصره (1946- اکنون)، شاعر و ناقد فلسطینی‌تبار از پژوهشگران برجستة ادبیّات تطبیقی در جهان عرب به‌شمار می‌آید که موضعگیری متفاوتی نسبت به ادبیّات تطبیقی و ماهیّت فرهنگی آن دارد. وی در این حوزه، با طرح مفاهیم مرکزیّت اروپا-آمریکایی زبان، شرط اختلاف زبانی در مطالعات مکتب فرانسوی ادبیّات تطبیقی، آنگلوگرایی و فرانکوگرایی و ترجمة بیگانه‌ساز، به بررسی نقادانة امپریالیسم زبانی در جریان جهانی شدن ادبیّات به طور عام و پژوهش‌های ادبیّات تطبیقی به طور خاص پرداخته است. از این‌رو، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، به معرّفی و تحلیل و البته نقد دیدگاه‌های عزالدین مناصره در جریان سیاست زبانی استعمار پرداخته و به این نتایج دست یافته است. مناصره از زبان به مثابة ابزار «انتقال فرهنگ»، به‌عنوان شکل نوینی از استعمار در دوران حاضر یاد می‌کند. از نظرگاه او، ترویج زبان انگلیسی و فرانسوی توسط سلطه‌طلبان، در کشورهای جهان سومی، از یک‌سو، به‌منزلة «نفوذ و استیلا» یافتن در آنها به شکلی نرم و آرام است که موجب افزایش منافع غرب در کشورها شده و از سوی دیگر، فرهنگ‌ها و زبان‌های ملّی و محلّی را در بلندمدت به سمت تضعیف یا نابودی سوق داده است. مناصره، بومی‌گرایی ترجمه و برگردان آثار ادبی مطابق با ارزش‌های ایدئولوژیکی فرهنگ مقصد و به کارگیری وسائل ارتباطات و اطلاعات همچون رسانه‌ها و اینترنت و تعامل‌های سازنده با کشورهای اسلامی را که زبان عربی در آن کشورها به عنوان زبان دوم مورد توجّه قرار می‌گیرد؛ از جمله راهکارهایی برای حفظ و نشر زبان عربی و مقابله با امپریالیسم زبانی برمی‌شمرد.
کلیدواژه‌ها
)